اثر استرس بر بدن

همه ما استرس را تجربه کرده ایم. اما دقیقاً استرس چیست؟ هنگامی که اضطراب شما را فرا می گیرد، چه اتفاقی برای بدن شما می افتد، و استرس چه کار با رگ های شما می کند؟ استرس معمولا به عنوان “وضعیت فشار روانی یا عاطفی یا تنش” تعریف می شود که افراد زمانی که شرایط منفی یا احساسی و جسمی دارند، آن را تجربه می کنند. اضطراب به عنوان «احساس نگرانی، برافروختگی، و یا ناراحتی در مورد چیزی با نتیجه نامشخص” در روانشناسی تعریف شده است، همچنین هنگامی که یک تهدید واقعی یا خیالی را ادارک می کنید. هر دوی این تعاریف بر جنبه های ذهنی تمرکز دارد، اما هر دوی استرس و اضطراب نیز جنبه های فیزیکی زیادی دارد. در این مقاله بحث خواهیم کرد که چگونه استرس و اضطراب بر بدن شما تاثیر می گذارد.

اثرات استرس بر بدن

سیستم عصبی

بله، استرس و اضطراب مطمئنا شما را عصبی می کند. استرس و اضطراب تمایل دارند که پاسخ جنگ و گریز را فعال کنند. این پاسخ مربوط به سیستم عصبی سمپاتیک (SNS) و سیستم عصبی پاراسمپاتیک (PNS) است. هر دو سیستم سمپاتیک و سیستم پاراسمپاتیک شما بخش خود مختار سیستم اعصاب مرکزی هستند، که بیشتر عملکردهای بدن را کنترل می کند، عملکردهایی که مجبور نیستید در مورد آن فکر کنید مانند تنفس، هضم غذا، ضربان قلب و غیره.

اعصاب سمپاتیک ارتباط اعضای داخلی بدن را به مغز امکان پذیر ساخته و بدن را آماده ی دفاع در هنگام بروز استرس می نماید. هنگامی که بدن تحت تأثیر اعصاب سمپاتیک باشد حالت دفاعی به خود می گردد، متعاقب آن وظیفه اعصاب پاراسمپاتیک بازگرداندن بدن به شرایط عادی است که این کار را توسط دو رشته اعصاب مغزی و پیرامونی انجام می دهد.

این بدان معناست که دستگاه عصبی سمپاتیک باعث بروز برخی از فرایندهای جسمانی چون انقباض ماهیچه ای، اتساع مردمک چشم، خشکی دهان، اتساع برونش ها، اتساع منافذ پوستی، افزایش عرق بدن، انقباض روده ها و اتساع مثانه می شود. علاوه بر این ها، کبد به منظور تولید انرژی بیشتر فعال تر شده و قند وارد جریان خون می کند و هورمون هایی از قبیل آدرنالین و کورتیکواستروئیدها را برای سرعت بخشیدن به تنفس و افزایش ضربان قلب ترشح شده و وارد سیستم گردش خون می شوند. هنگامی که تمام این اعمال در حال انجام شدن هستند، دستگاه عصبی خودکار بر دستگاه گوارش اثر گذاشته و عملکرد آن را کاهش می دهد.

زمانی که شرایط خاص استرس زا به پایان می رسد، دستگاه عصبی پاراسمپاتیک تمام تغییرات را به وضعیت عادی و اولیه باز می گرداند؛ مثلاً منافذ پوستی بسته می شوند، بزاق دهان افزایش می یابد، برونش ها منقبض شده، ضربان قلب کاهش می یابد، مردمک چشم کوچک شده، مثانه منقبض می شود و دستگاه گوارش تحریک شده و با آزاد سازی صفرا به هضم مواد چربی کمک می کند.

کند شدن هضم

اعصاب سمپاتیک (سیستم فعالیت) و پاراسمپاتیک (سیستم استراحت و آرامش) اثرات متفاوتی بر هضم دارند. بیشتر فرایندهای گوارشی در طول حالت استراحت آرام تر صورت می گیرد. بنابراین به طور طبیعی، این دو سیستم در طول استرس اثرات متفاوتی دارند. هنگامی که استرس و اضطراب شما را به یک حالت “عمل” تبدیل می شود، فرآیند هضم سرکوب می شود. این باعث می شود که غذای شما به آرامی هضم شود.

همانطور که اکثر استرس ها و یا پاسخ های ترس بسیار طولانی نیست، این موضوع مسئله مهمی ایجاد نمی کند. با این حال، اگر استرس و اضطراب شما برای مدت طولانی، ساعت ها، حتی شاید روزها طول بکشد، ممکن است باعث اسهال یا کم شدن مواد مغذی شود. دریافت نکردن کافی مواد مغذی کافی می تواند علایم دیگری مانند کاهش کیفیت خواب را نیز افزایش دهد.

کاهش وزن ناخواسته یا ناسالم

از آنجایی که استرس طولانی مدت و اضطراب هضم شما را کاهش می دهد، در نهایت اشتهای شما را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. شما ممکن است به دلیل استرس احساس گرسنگی نکنید و یا از لحاظ روانی میلی به خوردن نداشته باشید. برای کاهش وزن، ممکن است دلایل مختلفی وجود داشته باشد، بنابراین اگر نگران هستید، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید.

مشکلات خواب و خستگی

بدن شما به درستی وارد حالت استراحت خود نمی شود، که واقعا می تواند شما را در شب بیدار نگه دارد. در تحقیقی در سال 2007، محققان دریافتند که حدود 7 نفر از 10 بزرگسال مبتلا به اضطراب، دارای مشکلات خواب هستند. کمبود خواب می تواند عوارض زیادی بر بدن داشته باشد مانند تغییرات خلق و خوی، مشکل در تمرکز، فشار خون بالا و احتمالا سیستم ایمنی ضعیف. مشکلات خواب شامل از خواب بیدار شدن در طول شب، مشکل در به خواب رفتن و یا احساس خستگی در صبح، می باشد.

تنش عضلانی

استرس علاوه بر این که رسیدن به آرامش ذهنی را دشوار می کند، آرامش عضلات نیز سخت می شود. تنش دائمی می تواند موجب درد عضلانی شود که از چند دقیقه تا چند روز می تواند طول بکشد. تمریناتی برای آرامش عضلات وجود دارد که می تواند به این حالت کمک کند.

اثرات بسیار طولانی مدت

فشار و اضطراب باعث افزایش فشار خون شما می شود و تحقیقات نشان می دهد که این افزایش فشار در طول مدت زمانی طولانی می تواند باعث گرفتگی عروق شود. به این ترتیب شانس ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در شما کمی افزایش می یابد. در عین حال استرس موجب ترشح بیشتر برخی هورمون ها و اختلال در روند آرام و طبیعی بدن می شود. چنانچه این عامل به طور مکرر تکرار شود، رگ ها به واسطه تاثیرات مداوم هورمون استرس بر آنها  و انقباض مداوم، به تدریج وضعیت طبیعی خود را از دست داده و سخت می شوند.

متخصصان عقیده دارند که به همین علت است که افراد عصبی عموماً فشار خون بالا دارند. زیرا استرس بر انعطاف رگ ها تاثیر گذاشته و با سختی آنها جریان خون با شدت بیشتری صورت می گیرد. از طرفی قرمز شدن رنگ پوست به ویژه در قسمت چهره نیز به دلیل این افزایش فشار خون است. کارشناسان توصیه می کنند افراد با کنترل احساسات خود مانع از عصبانیت های مداوم شوند تا رگ ها انعطاف خود را حفظ کرده و در صورت بروز اتفاقی استرس به خوبی با افزایش و کاهش فشار جریان خون هماهنگ شوند در غیر این صورت احتمال بروز بیماری های قلبی و عروقی مضاعف خواهد.

عرق کردن

دو نوع غده عرق داریم: آپوکرین و اکرین. هنگامی ‌که دچار استرس و اضطراب می شویم، غده های بزرگ‌تر آپوکرین که بیشتر در زیر بغل و کشاله ران قرار دارند، عرق تولید می کنند.

موقعیت های اضطراب زا باعث افزایش ضربان قلب ما و تحریک هورمون ها و آدرنالین برای جریان در بدن می شوند، که باعث عرق کردن بیشتر از غده های اکرین ما می شود. عرق آپوکرین مواد غذایی بیشتری نسبت به عرق اکرین دارد که بیشتر آن فقط نمک و آب است. مواد غذایی عرق آپوکرین برای باکتری هایی که بوی بدن تولید می کنند و به طور طبیعی روی پوست ما زندگی و از عرق تغذیه می کنند، جذاب تر است. در نتیجه، عرق اضطراب گاهی بوی بدتری می دهد.