آموزش مهارت های کنترل خشم به کودکان

کنترل خشم کودکان نیازمند آموزش مهارت است. همه ما تجربه خشم و عصبانیت داشته و حتی بعضی اوقات پرخاشگری و خشونت هایی از خود بروزداده ایم. بنابراین، عجیب نیست که کودکان در برابر ناکامی ­هایشان پرخاشگری کنند شاید بتوانیم بگوییم که عصبانیت بخشی از عنصر مدنیت امروزه است. کودکان عصبانیت خود را به گونه های مختلف ابراز می دارند. ابزار خشم و عصبانیت گرچه کارکردی برای سلامت روان کودک دارند، اما چون مستلزم رفتارهایی است که از نظر جامعه پسندیده نیست بنابراین لازم است که مهارت ­های کنترل خشم  کودکان را به آنها یاد دهیم و به آنها بیاموزیم که به جای رفتارهای پرخاشگرانه و عصبانیت مطلق یاد بگیرد که نیازها و خواسته هایش را بیان کند. و از گفتگو برای دفاع خود استفاده کرده و باحل مسئله مشکلاتشان را کنار بزند.

باید توجه داشت، این مهارت یک شبه بدست نمی آید و لازم است تا ازهمان دوران پیش دبستانی و حتی قبل تر با کودکمان برخی مهارت ها را تمرین کنیم. البته انتظار در این سن این نیست که کودک بتواند عصبانیت خود را کاملاً کنترل کند. بلکه شما این مهارت ها را به او آموزش می دهید تا برای دوره دبستان بتواند به خوبی از آن استفاده کند.

در این مقاله به ۵ راه حل اشاره می کنیم:

۵ راهکار برای آموزش کنترل خشم کودکان

۱- تفاوت بین احساس و رفتار

کودکان معمولا در درک تفاوت میان احساس عصبانیت و رفتار پرخاشگرانه مشکل دارند. به کودکتان درباره احساسات آموزش دهید و به آنها یاد دهید که احساس خستگی و عصبانیت و نا امیدی ­شان را برایتان بگویند و به کلام آورند. در کودکان اغلب احساساتی مثل ناراحتی و آسیب به شکل رفتار پرخاشگرانه نمود پیدا می کند. به کودکتان یاد دهید که چگونه احساساتش را بشناسد و به طور کلامی بیان کند و به جای اینکه رفتار پرخاشگرانه داشته باشد.

همچنین، به او بگویید که احساس عصبانیت کردن خوب است. عصبانیت هم مثل بقیه احساسات است و بعضی وقت ها ما احساس عصبانیت می کنیم و اصلاً چیز عجیب یا بدی نیست، ولی باید بتوانیم عصبانیتمان را با کلام ابراز داریم نه اینکه با رفتار پرخاشگرانه، کتک زدن یا فحش دادن بروز دهیم.

مثلاً در این مواقع بگویید:

” من از دست تو عصبانی هستم چون تو اسباب بازی مرا بدون اجازه برداشته ای.”

۲- مدل مهارت کنترل خشم کودکان

بهتر است خودتان یک مدل برای کنترل عصبانیت برای کودکتان داشته باشید. اگر کودکتان ببیند که شما در هنگام عصبانیت خونسردی­ تان را ازدست می دهید بیشتر احتمال دارد که در کنترل عصبانیت و تشخیص رفتار مناسب و پسندیده و رفتار ناپسند مشکل داشته باشد. بعضی اوقات والدین احساساتشان را پنهان می کنند. درست است که خوب است که کودکان از مشکلات خانواده خبر نداشته باشند تا دچار اضطراب نشوند اما آنها نیاز دارند تا ببینند در مواقع بحرانی چگونه احساس عصبانیت خود را کنترل کنند.

فرصت هایی را برای صحبت کردن درباره عصبانیت با کودکتان فراهم کنید و در موقعیت های مختلف احساس عصبانیت تان را به شکل کلامی بروز دهید. مثلاً موقع رانندگی بگویید: «وای! اون ماشین جلویی چقدر من را عصبانی کرد که فحش داد و اما من با فحش جواب او را نمی دهم و فقط به او می گویم اصلاً از کارت خوشم نیامد.» مسئولیت رفتار خود را بپذیرید وقتی که عصبانی می شوید از کوره در می روید بعد از کودک معذرت خواهی کرده و رفتار صحیح خود را بروز دهید.

۳- قوانینی برای عصبانیت وضع کنید

یک قانون نوشته شده در خانه ­تان بگذارید که مشخص می کند که چه کار می توانند بکنند وقتی که عصبانی می شوند و اگر قانون را رعایت نکنند چه پیامدهایی برایشان دارد. قوانین عصبانیت باید با مرکزیت ادب و احترام باشد چون احساس عصبانیت این حق را به آنها نمی دهد که به دیگری بی احترامی کرده یا به آنها آسیب بزنند و پرخاشگری بطور کلی ممنوع است.

۴- راه های سالم برای کنترل عصبانیت آموزش دهید

کودکان نیاز دارند راه های مناسب غلبه بر عصبانیت را یاد بگیرند. و بهتر است به جای اینکه بگوییم برادرت را نزن و به آنها بگوییم که چه کار کن وقتی احساس عصبانیت می کنی. و وقتی شما از شیوه گوشه نشانی به عنوان قانون استفاده می کنید تا تنبیه، کودک یاد می گیرد که در اوج عصبانیت در گوشه ای آرام بگیرد تا عصبانیتش فروکش کند.

از همه مهمتر اینکه به او راههای غلبه بر عصبانیتش را یاد دهید:

مثلاً وقتی خیلی عصبانی است محل مناقشه را ترک کند،

یا چند دقیقه به خود فرصت دهد تا حالش بهتر شود،

یا به صورت کلامی از خود دفاع کند،

مثلاً به خواهرش بگوید: «اصلاً از کارت خوشم نیامد».

یا با ریلکسیشن خود را آرام سازد.

مثلاً از او بخواهید حالا مثل ماکارونی نپخته خودت را سخت کن و حالا مثل ماکارونی پخته بدنت را شل شل کن. یا مهارت های حل مسئله را به او آموزش دهید مثلاً به او یاد دهید که به جای رفتار پرخاشگرانه اول چند نفس عمیق کشیده و تا عدد ۱۰ بشمارد دوباره نفس عمیق بکشد و فکر کند که با چه روشی این مشکل را حل کند.

شما می بایست راههای حل مسئله را به کودک یاد دهید.

۵- اگر لازم بود پیامدهای رفتاری را دنبال کنید.

کودکان باید وقتی که قوانین غلبه بر عصبانیت را دنبال می کنند پیامدهای مثبت دریافت کنند و وقتی نقض قوانین می کنند پیامدهای منفی دریافت کنند. پیامدهای مثبت می بایست رعایت شود تا رفتار کودک ادامه یابد. البته استفاده از مهارت ها در مدیریت و کنترل خشم کودکان اثر مطلوب دارد. البته بکارگیری پیامدهای رفتاری بستگی به سن کودکتان دارد. خیلی طبیعی است اگر کودکتان بتواند در موقعیتی عصبانیت خود را کنترل کند و در موقعیتی دیگر نتواند اما بپذیرد در موقعیتی عصبانیت خود را کنترل کند و در موقعیتی دیگر نتواند اما بپذیرد که نباید آن را انجام می داده است.