رقابت بین خواهر و برادر

در حالی که اکثر خواهر برادرها در کنار هم بزرگ می شوند و از مزیت با هم بودن بهره ببرند و دوستی های بلند مدتی را شکل دهند، گاهی در این بین شاهد نزاع و رقابت بین خواهر و برادر هستیم. این رقابت ها و نزاع ها گاهی بوجود می آیند و بعد از مدتی از بین می روند و گاهی نیز بعد از گذشت زمان های طولانی همچنان پابرجا باقی می مانند.

در اغلب موارد این رقابت ها بعد از اینکه فرزند دوم در خانه متولد می شود ایجاد می گردد و هرچه کودک دوم بیشتر رشد کند این رقابت ها افزایش می یابد. این رقابت ها می تواند در مورد هر چیزی – از توجه والدین تا یک اسباب بازی ساده – باشد. در هر دوره رشدی، کودکان دارای علائق و خواسته های متفاوتی خواهند بود و این نیارهای متفاوت می تواند بر محتوا و کیفیت روابط آنها با یکدیگر تاثیر داشته باشد.

علل رقابت بین خواهر و برادر

چنگ و درگیری و رقابت میان خواهر و برادرها دلایل متنوعی دارد که در اینجا به چند دلیل مهم تر ان اشاره می کنیم. اکثر خواهر برادرها سطحی از حسادت و احساس رقابت را نسبت به یکدیگر تجربه می کنند. اما در این بین عوامل دیگری نیز دخیل هستند:

نیازهای متفاوت در هر مرحله رشدی:

تغییر مدام نیازها، سطوح اضطراب و الگوی برقراری روابط با دیگران در دوران کودکی فرایندی طبیعی است. برای مثال کودکان نوپا به شدت نسبت به لوازم و اسباب بازی های خود احساس مالکیت دارند. در نتیجه اگر یکی از افراد نسبت به لوازم آنها تعرض کند، این دسته از کودکان به شدت اعتراض خواهند کرد. از طرفی در دوران دبستان، کودکان به شدت به مفهوم عدالت و برابری پایبند خواهند بود، و اگر احساس کنند که چیزی به طور مساوی بین آنها و برادر خواهرهایشان تقسیم نشده و یا والدین نسبت به یکی از برادر و یا خواهرها رفتارهای ترجیحی دارد، احساس خشم و حسادت در انها شکل می گیرد. در دوران نوجوانی نیز، از آنجاییکه هویت فردی در حال شکل گیری است، ممکن است نوجوان در فعالیت های مشارکتی خیلی شرکت نداشته باشد و در خانه و به شما در مراقبت از برادر و خواهر های کوچکتر کمک نکند. تمام این تفاوت های رشدی می تواند منجر به رقابت و نزاع میان کودکان در خانه شود.

کودکان بیمار/کودکان دارای نیازهای خاص:

گاهی اوقات بعلت اینکه یکی از کودکان به علت خاصی (مانند بیماری و یا شرایط خاص) نیازمند توجه بیشتری از طرف والدین است، ممکن است کودکان دیگر احساس حسادت کرده نسبت به آن کودک احساس خشم داشته و تلاش کنند تا ه نحوی توجه والدین را به خود معطوف بدارند.

الگوی حل مشکلات در خانه:

اینکه خود شما معمولا در خانه مشکلات موجود را چطور حل می کنید، مطمئنا الگوی برای کودکان خواهد بود. برای مثال اگر زمانی که شما و همسرتان دچار اختلاف نظر هستید و به جای مکالمه و بحث بر سر یکدیگر فریاد کشیده و هنگام ترک اتاق درب را به هم می کوبید، نباید انتظار داشته باشید که کودک نیز در هنگام مواجهه با مشکل رفتارهایی غیر از این نشان دهد.

زمانی که نزاع آغاز می شود باید چه کار کرد؟

اگرچه نزاع میان برادر و خواهر ها امری طبیعی است، اما سطح تحمل خانوداه هم دارای آستانه مشخصی است و نمی توان انتظار داشت که آنها تمام این درگیری ها را با صبر و حوصله سپری کنند. در ادامه راه کارهایی در این خصوص ارائه می شود:

تا حد امکان تلاش کنید که خود را درگیر نکنید. اگر هر بار که آنها با هم مشکل داشته باشند شما مداخله کنید، هیچ زمانی برای یادگیری حل مشکلات بین فردی به صورت مستقلانه برای کودکان ایجاد نخواهد شد. در کنار این موضوع، کودکان از شما متوقع شده و اینطور فکر می کنند که شما مسئول حل مشکلات آنها هستید. از طرفی اگر یکی از آنها احساس کند که شما از کودک دیگر جانبداری کرده اید، مشکلات بیشتری ایجاد شده و حسادت و احساس خشم در او بوجود خواهد آمد. طرف دیگر این جریان این خواهد بود که کودک دیگر احساس می کند که همواره مورد حمایت شماست و هرکاری که ناجام دهد تایید خواهد شد. تلاش کنید تنها زمانی مداخله کنید که خطر آسیب جسمانی وجود دارد.

اگر در حین این نزاع ها شاهد استفاده از کلمات زشت و یا القاب و نامناسب هستید، بهتر است با کودکان را در مورد استفاده از این الفاظ و القاب صحبت کرده و در مورد احساسات آناه زمانی که از این واژگان استفاده کرده اند صحبت کنید. کودکان را تشویق کنید که خود مشکلات بین شان را حل کنند. اگر احساس می کنید که ناگزیر به مداخله هستید، تلاش کنید که نه برای آنها بلکه با آنها مشکل را حل کنید.

اگر مجبور به مداخله شدید، شاید این راهکارها مفید واقع شوند:

به دنبال مقصر نگردید، هر نزاعی دارای دو جانب است و هر طرف به اندازه خود در این جریان سهمی دارد.

تلاش کنید که کودکان را از هم جدا کنید، بعضی اوقات شاید مناسب باشد که مدتی کودکان را در فضایی قرار دهید تا کمی آرام شوند و از تب و تاب نزاع کمی فاصله بگیرند. نیازی نیست که سریعا مشکل را حل کنید. به خود و کودکان زمان دهید. اگر می خواهید که از این شرایط برای کودکان یک بستر آموزشی و کسب تجربه ایجاد کنید، اجازه دهید که سطح هیجانات آنها فروکش کند.

تلاش کنید که یک موقعیت برد-برد را برای هر دو طرف ایجاد کنید، زمانی که کودکان هر دو بر سر بازی با یک اسباب بازی دعوا می کنند، شاید بتوان بازی ای طراحی کرد که هر دو بتوانند همزمان آن را انجام دهند.

به یاد داشته باشید که همانطو که کودکان می آموزند که چطور این رقابت ها و نزاع ها را کنترل کنند، در حقیقت در حال یادگیری سازش با چالش های بین فردی در زندگی و تفاوت در دیدگاه های افراد هستند.