درمان ترس از تاریکی در کودکان
بسیاری از والدین با مشکل ترس از تاریکی در کودکان مواجه هستند. شدیدی دارند و این جریان برای آنها بسیار مشکل آفرین است اما باید برای این مشکل فرزند راهکار هایی در پیش گیرند و به صورت تدریجی در پی رفع این مشکل بر آیند.
برای رفع این مشکل، اولین وظیفه‌ی والدین، برنامه‌ریزی یک رشته گام‌های مرحله به مرحله و تدریجی است که بین آنچه کودک هم‌اکنون بدون ترس انجام می‌دهد و هدف نهایی، برداشته می‌شد. برنامه‌ریزی این گام ها بخش مهم روند رفع ترس است: لازم می‌دانیم که اولین قدم همان باشد که فرزندتان فعلا انجام می‌دهد، و ضروری است که کسب موفقیت در هر مرحله برای کودک، فقط اندکی دشوارتر باشد و همیشه در جهت هدف نهایی حرکت کندی. اگر برداشتن یک گام تا گام بعدی خیلی دشوارتر باشد، کودک نمی‌تواند با موفقیت در ان مهارت پیدا کند. در مثال ترس از تاریکی، این گام‌ها مستلزم ان است که کودک بتواند به تنهایی در اتاقی که روشنایی‌اش به تدریج کاهش می‌یابد، به خواب برود.
اگر فرزندتان از تاریکی می‌ترسد، کارها را با رفتن به مغازه‌ای الکتریکی محل و خرید یک کلید متغیر (دیمر) شروع کنید. کلید دیمر را به جای کلید معمولی چراغ اتاق فرزندتان بنشانید؛ صفحه ی گردان کلید دیمر به تدریج درجه‌ی روشنایی چراغ را تغییر می‌دهد. وقتی کلید دیمر را در اتاق فرزندتان نصب کردید، با استفاده از مداد رنگی هشت نشانه روی صفحه گردان دیمر بگذارید، طوری که اولین نشانه در حالت روشنایی کامل و آخرینِ آن روی خاموش باشد. نشانه‌های دیگر، در فواصل مساوی بین این دو سر قرار می‌گیرند. هر نشانه حاکی از تفاوت چشمگیری در کاهش نور نسبت به نشانه‌ی قبلی است. بر مبنای میزان ترس فرزندتان از تاریکی، نشانه‌ای را انتخاب کنید که مقدار روشنایی ترجیحی کودک را برای خواب تامین کند. این اولین گام اجرای برنامه‌ی در معرض گذاری تدریجی است.
طی مراحلی برای درمان ترس از تاریکی در کودکان
برای شروع در شب اول، فرزندتان در اتاقش با میزان نوری که در آن احساس راحتی می‌کند، خواهد خوابید؛ اگر این به معنای خوابیدن در اتاق کاملاً روشن است، پذیرفتنی است. باید از هر درجه روشنایی که فرزندتان ترجیح می‌دهد، آغاز کنید.
- در وقت خواب، فرزندتان باید تمام شب در اتاقش بماند و شدت روشنایی روی همان نشانه ای باقی می‌ماند که شما و او انتخاب کرده اید.
- وقت خواب، دوباره به فرزندتان اطمینان دهید که می‌دانید امشب به خوبی رفتار خواهد کرد و فردا صبح به علت این که تمام شب در اتاق خودش خوابیده یک چیز غیر منتظره یا اجازه فعالیت خاصی را به دست می‌آورد. یک جدولم وفقیت، مطابق شکل 4 تشکیل دهید و به در اتاق خواب کودک بچسبانید.
- هرگاه فرزندتان اتاقش را ترک کرد (جز موارد ضروری برای رفتن به دستشویی)، بلافاصله او را برگردانید. به او بگویید که اگر باز هم از اتاقش بیرون بیاید، پاداش ویژه‌ی فردا صبح را از دست خواهد داد. در غیر این صورت، انگیزه‌ی پاداشِ فردا صبح از بین رفته است، ولی به بازگرداندن کودک به اتاقش تا زمانی که ضروری است ادامه بدهید. حتی اگر این به معنای چندین مرتبه بازگرداندن او به اتاقش باشد، بسیار مهم است که بفهمد باید شب را در آنجا بگذراند.
- فردا صبح، لازم است کودک را چون در اتاق خودش با روشنایی دل خواه خوابیده به شدت تشویق کنید. این کار را به چند طریق انجام دهید: الف. او را به خاطر ماندن در اتاق خوابش با همان روشنایی تحسین کنید. در تشویق سخاوتمند باشید و در واقع به فرزندتان کمک کنید که از این دستاورد احساس غرور کند.
هنگامی که این کار را می‌کنید، به کودک کمک کنید تا ستاره‌ی بزرگی در جدول موفقیت برای پیروزی آن شب بکشد. تحسین‌تان را با پاداشی ویژه و ملموس از ان دست تقویت کنید. ب. هرگز تشویقِ شب موفقیت‌آمیز را فراموش نکنید، و این کار را همیشه با شور و شوق انجام دهید. جای مناسب برای اعلام این خبر سرِ میز صبحانه است، جایی که همه‌ی افراد خانواده می‌توانند به کودک تبریک بگویند.
- این رویه را تا زمانی که فرزندتان سه شب متوالی در اولین نشانه‌ی صفحه گردان کلید دیمر موفق نشود، هر شب ادامه دهید. سپس آماده شوید که به سراغ نشانه‌ی بعدی بروید و اتاق را اندکی، ولی کاملا واضح، تاریک تر کنید. بعد از کسب موفقیت درسه شب پی در پی در درجه‌ی اندکی تاریک‌تر، شب بعد کلید دیمر را روی نشانه‌ی کمتر بگذارید.
- همین‌طور که برنامه پیش می‌رود، فرزندتان به تدریج به اتاقی که پیوسته تاریک‌تر می‌شود، عادت خواهد کرد. حتی زمانی که به آخرین نشانه‌ها (و اتاق تقریبا تاریک) می‌رسید، به همان نحوه‌ی برخورد با او در شب‌های موفقیت آمیزش و به بازگرداندن کودک به اتاقش در صورت ترک آن ادامه دهید. هرگز صفحه گردان را برای افزایش روشنایی نسبت به شب قبل به عقب نبرید، روشنایی یا در همان حد باقی می‌ماند یا کاهش می‌یابد. سرانجام، وقتی روشنایی به کمترین درجه می‌رسد، یک چراغ خواب کوچک را به یکی از پریزهای اتاق وصل و چراغ اصلی اتاق کودک را خاموش کنید. در این مرحله ترس فرزندتان از تاریکی برطرف شده است! موفقیتش را تبریک بگویید و در طی چند هفته بعد گاهی به کودک یادآوری کنید که از موفقیتش احساس سربلندی می‌کنید.
همان طور که می‌بینید، اصول روشِ در معرض گذاری تدریجی نسبتا ساده است. زمانی که در مورد هدف نهایی (در این مورد، خوابیدن در اتاق تاریک) تصمیم گرفتیم، می‌توانیم گام‌های کوچکی را ترتیب دهیم که طی آنها کودک به شکلی تدریجی ولی فزاینده در معرض چیزی که از ان می‌ترسد قرار می‌گیرد. چون این نوع در معرض گذاری تدریجی و در جهت احراز موفقیت است و والد در هر مرحله، پیشرفت کودک را تشویق می‌کند.