رشد زبان در کودکان 2 تا 5 ساله
رشد زبان در کودکان 2 تا 5 ساله بسیار مهم است. این دوره شامل مراحل حساسی است که گفتار کودک در آن رشد می‌کند و بر قدرت تفکر کودک نیز تأثیر می‌گذارد.
کودک می‌تواند از طریق صحبت کردن ارتباط برقرار کند و در روابط خود نیز بهتر عمل کند. از همین رو در این مقاله به بررسیمهارت‌های زبانی و گفتاری کودک در این سنین و نکات کاربردی ویژه والدین می‌پردازیم.
2 تا 3 سالگی
فرزند دو ساله‌تان معنی 500 تا 700 واژه را می‌فهمد. تا دو و نیم سالگی او 800 تا 900 کلمه را می‌فهمد و تقریباً 570 کلمه را می‌گوید. در دو سالگی او بسیاری از کلمات را می‌تواند بگوید و حتی چند جمله کوتاه را به زبان می‌آورد. وقتی او می‌خواهد با شما بیاید، می‌گوید «بیا، من»! در سه سالگی جملات او از نظر زبان درست هستند، «من هم می‌تونم بیام؟» یا «من هم می‌خوام بیام».
در این سال تلفظ فرزندتان بهتر می‌شود، اگرچه هنوز لازم است بعضی از کلمات او توسط شما یا دیگر مراقبانش «ترجمه» شوند. معمولاً در سه سالگی گویش او برای بیشتر بزرگسالان و کودکان دیگر قابل فهم است.
فرزندتان اگر فرصت پیدا کند، می‌تواند یک یا دو واژه جدید در هر روز یاد بگیرد. کودکان در این سن از گویش بزرگسالان تقلید می‌کنند و در صورت شنیدن کلمات بزرگسالان، آن را تکرار می‌کنند.
کودک جملاتی را که معمولاً می‌شنود، می‌فهمد و نام آدم‌های آشنا را می‌داند. به علاوه، فرزندتان می‌تواند دستورهای یک‌مرحله‌ای مثل «لطفاً کفشاتو مرتب کن» را انجام دهد و توضیحات ساده را می‌فهمد.
اگرچه کودکتان اکنون پرحرف‌تر از گذشته است ولی هنوز به حدی نرسیده است که بتواند کاملاً منظورش را بیان کند، به‌ویژه وقتی که ناراحت است. ممکن است مأیوس شود، قشقرق به پا کند و نتواند به شما بگوید اشکال کجا است. تلاش کنید پرسش‌های بله، خیر از او بپرسید و اسم احساس کنونی او را بگویید: «وای! می‌بینم که الآن خیلی عصبانی هستی» یا «غمگین به نظر می‌رسی».
شما می‌توانید تعداد لغاتی را که فرزندتان به کار می‌گیرد، بشمارید و ببینید که پیشرفتش در صحبت کردن چگونه است. البته دیر صحبت کردن بدین معنی نیست که رشد ذهنی کودکی دیر اتفاق افتاده است. از هر وقت شروع به صحبت کردن کرد، آن را حساب کنید.
3 تا 4 سالگی
تا سه سالگی، فرزندتان حدود 1000 کلمه را می‌داند و در چهار سالگی 1500 تا 2000 واژه دیگر را نیز آموخته است. پس در واقع تعداد واژه‌های او سه برابر شده است! در صورت قرار گرفتن در معرض کلمات چه از راه خواندن کتاب برای او یا صرفاً شنیدن گفتگوی بزرگ‌ترها می‌تواند 4 تا 6 کلمه در روز یاد بگیرد.
در سه سالگی، کودک می‌تواند جمله‌های سه‌کلمه‌ای بگوید و در چهار سالگی می‌تواند جملات کامل پنج کلمه‌ای (یا بیشتر) را بگوید. در این سن، گفتار فرزندتان در اغلب اوقات برای هر کسی که صحبت می‌کند، قابل فهم است. او ممکن است هنوز هنگام تلفظ کلمه‌های دشوار تپق بزند. او تقریباً هر کلمه‌ای که می‌شنود را تکرار می‌کند. او اکنون کلمات جمع را به کار می‌برد، مثل توپ‌ها، عروسک‌ها و کاربرد ضمایر مثل من، تو و او را می‌داند.
رشد زبان در کودکان از 4 تا 5 سالگی
بعد از چهار سالگی 2000 واژه جدید را نیز می‌آموزد. اکنون کودکتان می‌تواند جملات پیچیده را بگوید و دستور زبان را به خوبی رعایت می‌کند. او همچنین در استفاده از افعال زمان گذشته مهارت یافته است.
الگوی او باشید تا از شما بیاموزد. لازم نیست دستور زبان یا تلفظ او را اصلاح کنید ولی سرمشق او باشید. او خودش با گذشت زمان اشتباهاتش را تصحیح خواهد کرد. مطمئن باشید او بدون غلط‌گیری شما هم یاد خواهد گرفت.
کودکتان قیود زمان مانند دیروز، امروز، فردا، صبح و عصر را یاد می‌گیرد. اگر هنگام حرف زدن درباره پول به نام سکه‌ها و اسکناس‌ها اشاره کنید، او آنها را یاد خواهد گرفت. او همچنین ضرب‌المثل‌ها را می‌فهمد.
فرزندتان پرسش‌های سرراست زیادی می‌کند و می‌خواهد بداند «چرا» و «چگونه». او می‌خواهد با هر سؤالی که می‌پرسد، از دنیای اطرافش سر درآورد: «اینها چگونه کار می‌کنند؟» و «چرا این اتفاقات رخ می‌دهند؟» به این پرسش‌ها با صداقت پاسخ دهید و اگر جواب آنها را نمی‌دانید، به او بگویید و با همدیگر در کتاب، کتابخانه یا در اینترنت دنبال جواب بگردید. به او آموزش دهید که اشکالی ندارد جواب سؤالاتی که نمی‌دانیم را از دیگران بپرسیم.
در این سن، فرزندتان بسیار دوست دارد آواز بخواند. او ترانه‌ها را به سرعت یاد می‌گیرد. اگرچه هنگام تکرار ترانه زیاد به کلمات متن آن وفادار نیست.
او آنچه می‌شنود را می‌خواند، بدون توجه به معنای آن. با گسترش دایره واژگانش، او کلمات را درست می‌شنود و به ذهن می‌سپارد. او از کلمه‌های هم‌قافیه خوشش می‌آید و حتی آنها را تشخیص می‌دهد. در واقع او از به دست آوردن فهرستی کامل از واژگان هم‌قافیه ـ که برخی واقعی و برخی ساختگی هستند ـ لذت می‌برد.
اکنون بهترین زمان برای یاد دادن نام کامل، نشانی خانه و شماره تلفن به فرزندتان است.
نکاتی برای والدین در مورد رشد زبان در کودکان 2 تا 5 ساله
- برای کودکتان کتاب بخوانید. درباره آنچه در صفحات کتاب می‌بینید، صحبت کنید. کتاب‌های آموزش الفبا بخوانید تا کلمات را بشناسد.
- به آنچه می‌گوید، جزئیاتی اضافه کنید. «تو درست می‌گی. اون یه دوچرخه است. اون یه دوچرخه قرمز و سیاهه. اون خیلی برق می‌زنه».
- با فرزندتان مانند یک شخص باهوش صحبت کنید.
- با گفتن جملات به صورت کامل به افزایش توانایی گفتاری کلمات فرزندتان کمک کنید و ترتیب کلمات و تلفظ درست آنها را برایش شبیه‌سازی کنید.
- برای فرزندتان داستان تعریف کنید. درباره تجربیاتتان صحبت کنید یا داستان‌های خیالی بگویید که فرزندتان در آن نقش داشته باشد.
- برای کودکتان آواز بخوانید و به آهنگ گوش کنید. به زودی او هم آواز خواهد خواند. برایش شعر و ترانه کودکانه بخوانید
- به فرزندتان کمک کنید تا نام و نام خانوادگی‌اش را حفظ کند (چهار سالگی).
با انجام موارد فوق کمک موثری به رشد زبان در کودکان 2 تا 5 ساله خواهید نمود.
برای مطالعه بیشتر در زمینه مراحل رشد زبان در کودکان 2 تا 5 ساله لینک پرورش هوش کلامی را ببینید.