قوانین و مراحل روش تدریس غیر مستقیم

روش‌های مختلف تدریس برای هر مقوله درسی کارایی‌هایی دارند. یکی از این روش‌ها روش تدریس غیر مستقیم است که در این یادداشت به شیوه اجرای آن می‌پردازیم.

یکی از پایه‌های اصلی پیشرفت تحصیلی کیفیت محیط‌های آموزشی است و روش تدریس تأثیر مستقیم بر کیفیت یادگیریدانش‌آموزان دارد. روش تدریس غیر مستقیم بر اساس نظریه کارل راجرز و طرفداران مشاوره غیرمستقیم است که به افکار و احساسات خود فرد آموزش‌پذیر تکیه دارد. این روش بیشتر برای بهبود رفتار دانش‌آموزان به کار می‌رود و در حل مسأله نیز مؤثر است. معلم در این روش نقش تسهیلگر را به عهده دارد و به دانش‌آموزان کمک می‌کند نظریات و دیدگاه‌های جدیدی به دست آورند و سعی می‌کند از آنها برای یادگیری بهتر کمک بگیرد. روش تدریس غیر مستقیم بیشتر به پرورش شاگردان تکیه دارد، نه به کنترل آنها.

راجرز: باور داشت روابط انسانی زمینخ را برای رشد انسان فراهم می سازد بنابراین اموزش اموزش باید مبتنی بر مفاهیم انسانی باشد تا بر مبنای موضوعات درسی.

اساسا راجرز دیدگاه درمانگری خود را بر پایه ی یادگیری بر اساس اموزش و پرورش گسترش داد

الگوی یادگیری:

(تدریس _یادگیری): 

.هدایت یادگیرندگان به کسب هدایت بهداشت روانی و عاطفی از طریق پرورش اعتماد به نفس و جرات ورزی

.خلاقیت وخودابزاری از طریق اواعی تفکر کیفی

.ایجاد توانمندی خودرهبری برای ایجاد هدف و محتوا و شیوه یادگیری

تدریس به شیوه ای که راجرز بیان می کند  خطی نیست بلکه تدریسی زایشی و موقعیت یا برایندی در این اگوی یادگیری بیشتر اصول مورد تاکیید قرار دارد

مراحل اجرای الگوی تدریس_یادگیری مشاوره ای:

مرحله اول:تعریف موقعیت کمک دهی

در این مرحله معلم مثل یک مشاور عمل میکند و دانش اموز را به ابراز ازازادانه احساسات ترغیب میکند.در این فعالیت به بروز احساسات و ارایه ی نگرس نیز می پردازد و در این مرحله مسله ی اصلی نیز بیان میشود و به بحث راجبه ان می پردازد و در این فعالیت ها نیز تلاش میشود در دانش اموزان امادگی روانی و عاطفی مناسب برای ادامه روند فعالیت ایجاد میشود

مرحله دوم:شرح و بسط و کاوش مسله

در مرحله ی دوم نیز دو دسته فعالیت انجام میشود یکی اینکه دانش اموز برای تعریف مسله ترغیب میشود و معلم احساسات دانش اموز را میپذیرد این مرحله حساس نیز می باشد چرا که در این مرحله دانش اموز احساسات خود را بیان میکند و بازخورد مناسبی میگیرد و در این مرحله رفتار معلم در طی فرایند ابراز احساسات دانش اموزان بسیار دقیق و حساب شده باشد

مرحله سوم:بسط و گسترش بینش

در این مرحله دانش اموز مسله ی بیان شده را از جوانب گوناگون به بررسی و اظهار نظر می پردازد و در مرحله معلم نقش حمایت از دانش اموز را برعهده دارد و نقش مشاور را برای دانش اموز ایفا میکند و تسهیل گری معلم نیز باید باعث گسترش و بسط دیدگاه ها و بینش دانش اموزان باشد که منظور از این فعالیت ها مبتی بر تفکر واگراست

مرحله چهارم:برنامه ریزی و تصمیم گیری

درمرحله حاضر دانش اموزان برنامه ای برای تصمیم گیری اولیه خود تدارک می بیند و دانش اموزان برنامه های خود تصمیم های مربوط به حل مسله را می گنجاند در واقع دانش اموز برای حل مسله برنامه ریزی میکند و تصمیم میگیرد و در این مرحله مغلم سعی میکند ممکن ترین و محتمل ترین تصمیم های در نظر اورده را روشن سازد و معلم هر انچه را که فکر میکند به دانش اموز میگوید

مرحله پنجم:درهم تنیدن یا ادغام

در این مرحله دانش اموز از یکسری مجموع تصمیم های گرفته شده بهره میگیرد و با درهم امیختگی ان ها به راه حل هایی برای حل مسله اقدام میکند و درخم امیزی راه حل ها و اقدامات ممکن به دانش اموز بینش گسترده تری میدهد در این مرحله هم معلم نقش حمایتی نیز دارد

الگوی یادگیری

قوانین اجرای روش تدریس غیر مستقیم  به ترتیب زیر است:

  • معلم با صمیمیت با دانش‌آموزان ارتباط نزدیک برقرار می‌کند و به هر سؤال یا جمله‌ای از طرف دانش‌آموزان پاسخ کامل می‌دهد و سعی می‌کند در پاسخ‌دهی اهمیت وجودی هر فرد را پررنگ کند تا این حس به دانش‌آموزان دست دهد که هر یک اهمیت و نقش خاصی در کلاس دارند.
  • جو کلاس بر اساس آسان‌گیری پیش می‌رود تا همه بتوانند از عواطف و احساسات خود صحبت کنند. به بیان احساسات پاداش کلامی داده می‌شود تا دانش‌آموزان تشویق به تفکر و توجه بیشتر به احساساتشان شوند.
  • شاید این طور به نظر برسد که با این روش جو کلاس آشفته و بی‌نظم خواهد شد. یکی از قوانین اجرای تدریس غیرمستقیم این است که شاگردان در بیان احساسات آزاد هستند ولی آزاد نیستند که جو کلاس یا معلم را کنترل کنند و بر اساس موضوع صحبت و چگونگی پیش رفتن در کلاس تذکراتی کاملاً قاطع توسط معلم داده می‌شود.
  • معلم به هیچ وجه نباید در مورد موضوعات جهت‌گیری داشته باشد و تنها به عنوان راهنما می‌تواند موضوعات را با سازماندهی پیش ببرد.

مراحل اجرای روش تدریس غیر مستقیم به ترتیب زیر است:

  • معلم هدف و موضوع را به نرمی و با صمیمیت عنوان می‌کند و از ابراز نظرهای شاگردان استقبال می‌کند.
  • معلم دانش‌آموزان را به ابراز احساسات منفی و مثبت ترغیب می‌کند و با طرح سؤال کمک می‌کند شاگردان افکار و احساسات خود را بیان کنند و آنها را به خوبی درک کنند و بشناسند.
  • دانش‌آموز به تدریج بینشی می‌یابد و روابط علی و معلولی بین اتفاقات مثبت و منفی و احساسات و افکار خود را پیدا می‌کند و معنی رفتار گذشته خود را می‌فهمد.
  • دانش‌آموز در جهت طرح‌ریزی و تصمیم‌گیری با توجه به مسأله حرکت می‌کند. نقش معلم در این مرحله روشن ساختن رفتارهای جایگزین است و کمک به دانش‌آموز برای اجرای بهتر آنها.
  • دانش‌آموز گزارشی از اقداماتی که در نظر دارد انجام دهد، می‌دهد و اقدامات مثبت‌تر و یکپارچه‌تر توسط معلم تشویق می‌شود و در صورت لزوم برنامه‌ریزی و الگودهی ارائه می‌شود.
  • این مراحل می‌تواند در یک یا دو جلسه بنابر صلاحدید معلم یا مشاور و بر اساس پیشرفت کلاس انجام شود. در جلسات بعد همین مراحل به اضافه ارزیابی از عملکرد دانش‌آموزان و یاری‌رسانی برای ماندن در مسیر درست اجرا می‌شود و معلم کاملاً نقش آسانگر و بازتاب‌دهنده رفتار را ایفا می‌کند.

این الگوی تدریس و مشاوره می‌تواند به صورت فردی و گروهی اجرا شود. موقعیت‌های کاربرد آن در مسائل شخصی، اجتماعی و تحصیلی است. مثلاً در کلاس درسی که اکثر دانش‌آموزان از مسأله‌ای مشترک آزار می‌بینند و این احساسات منفی بر روند یادگیری اثر می‌گذارد، می‌توان ساعاتی از کلاس را به بحث و گفتگو در مورد آن به روش غیرمستقیم گذراند یا اگر دانش‌آموزی در کلاس دارای اضطراب است یا گوشه‌گیری می‌کند و به خوبی آموزش نمی‌بیند، می‌توان به صورت فردی این روش را برای او اجرا کرد تا با کلاس همسو شود.

این روش نوعی روش تکمیلی محسوب می‌شود و کمک می‌کند دانش‌آموزان در مورد خود باور مثبت داشته باشند و تحقیقات نشان داده که خودباوری در زمینه‌های تحصیلی کیفیت یادگیری را ارتقا می‌بخشد. دانش‌آموزانی که در زمینه فعالیت‌های تحصیلی، خودباوری بالاتری دارند، در فعالیت‌های درسی، بیشتر از راهبردهای یادگیری استفاده می‌کنند. (صوفی و گنجی، 1392)

روش تدریس غیرمستقیم متدی از مشاوره است که برای حل مشکلات احساسی دانش‌آموزان در کلاس اجرا می‌شود و با یکپارچه کردن افکار و احساسات گروه می‌توان به بهبود عملکرد دانش‌آموزان یاری رساند.

امتیاز 4.5 (2 مشارکت)
مطالب مرتبط
نظر دهید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.