درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد یا اکت (ACT) چیست؟

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد یا اکت (ACT) یک رویکرد عمل گرایانه به روان‌درمانی است که از رفتار درمانی سنتی و درمان شناختی رفتاری نشات می‌گیرد. مراجعان در اکت یاد می گیرند که از اجتناب، انکار و مبارزه با احساسات درونی خود دست بردارند و در عوض، بپذیرند که این احساسات عمیق تر، پاسخ های مناسبی به موقعیت های خاصی هستند که نباید آنها را از حرکت رو به جلو در زندگی شان باز دارد. با این درک، مراجع شروع به پذیرش مسائل و سختی‌های خود می‌کنند و متعهد می‌شوند بدون توجه به آنچه در زندگی‌شان می‌گذرد و احساسی که نسبت به آن دارند، تغییرات لازم را در رفتارشان ایجاد کنند. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد یا اکت شکلی از درمان مبتنی بر ذهن آگاهی است، با این نظریه که با غلبه بر افکار و احساسات منفی می توان به رفاه وسلامت بیشتر دست یافت.

تکنیک های درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد یا اکت

برخلاف درمان شناختی رفتاری (CBT)، هدف اکت کاهش دفعات یا شدت تجارب درونی ناخوشایند مانند خطاهای شناختی، عواطف یا امیال نیست. در عوض، هدف ACT این است که تلاش خود را برای کنترل یا حذف این تجربیات کاهش دهید و در عین حال مشارکت خود را در فعالیت‌های معنادار زندگی (یعنی آن دسته از فعالیت‌هایی که با ارزش‌های شخصی شما سازگار است) افزایش دهید. این فرآیند شامل شش جزء است:

1. پذیرش: یعنی اجازه دهید افکار و احساسات درونی شما بدون تلاش برای تغییر آنها یا نادیده گرفتن آنها اتفاق بیفتد. پذیرش یک فرآیند فعال است.
2. جداسازی: این مرحله فرآیند جداسازی خود از تجربیات درونی است. این به شما این امکان را می دهد که افکار را ساده تر ببینید. در این مرحله ممکن است روی افکار اسم بگذارید یا انها را بلند بلند بگویید.
3. خود به عنوان زمینه: این اصل یادگیری این است که افکار خود را جدا از اعمال خود ببینید. یک فرد صرفاً مجموع تجربیات، افکار یا احساسات او نیست و اصل خود را باید جدا از این امور دید.
4. حضور و ذهن آگاهی: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد شما را تشویق می کند که مراقب اطراف خود باشید و یاد بگیرید که توجه خود را از افکار و احساسات درونی منحرف کنید و به لحظه حال توجه کنید. ذهن آگاهی از اصول پایه ای درمان اکت است.
5. ارزش‌ها: ارزشها بخش‌هایی از زندگی شما هستند که برای شما مهم هستند که انگیزه عمل را ایجاد می کنند. این ارزش ها می توانند خودآگاه یا ناخودآگاه باشند.
6. تعهد: این فرآیند شامل تغییر رفتار شما بر اساس اصول تحت پوشش درمان است. در مرحله آخر یاد می گیرید که تغییرات بلند مدت ایجاد کنید و به آن متعهد باشید.

در طول درمان، درمانگر به شما کمک می کند یاد بگیرید که چگونه این مفاهیم را در زندگی خود به کار ببرید. آنها ممکن است به شما بیاموزند که چگونه پذیرش وجداسازی را تمرین کنید، یا ممکن است به شما کمک کنند تا حس متفاوتی از خود ایجاد کنید که از افکار و احساسات شما متمایز است.

جلسات همچنین می‌تواند شامل تمرین‌های تمرکز حواس باشد که برای تقویت آگاهی سالم و بدون قضاوت از افکار، احساسات و خاطراتی طراحی شده‌اند که تا الان از آنها اجتناب کرده‌اید. درمانگر شما همچنین ممکن است به برجسته کردن لحظاتی کمک کند که اقدامات شما با ارزش های شما مطابقت ندارد و در عین حال به شما کمک کند تا درک کنید که کدام رفتار مناسب است. تمام تکالیف  توافقی هستند و می توانند برای بازدهی بهتر تغییر کنند.

درمان اکت برای چه مشکلاتی مناسب است؟

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در درمان مشکلات زیر مفید هستند:

• اضطراب
• افسردگی
• اختلالات خوردن
• اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)
• استرس و فشار روانی
• سو مصرف مواد
• دردهای مزمن
• اختلالات روان پریشی

هدف درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

هدف درمان اکت ایجاد یک زندگی غنی و معنادار و در عین حال پذیرفتن دردی است که ناگزیر با آن همراه است. این درمان در مورد انجام اقدامات مؤثری است که بر اساس عمیق‌ترین ارزش‌های ما هدایت می‌شود و ما به طور کامل در آن حضور داریم و درگیر آن هستیم. تنها از طریق اقدام آگاهانه است که می توانیم زندگی معناداری ایجاد کنیم. البته، زمانی که ما برای ایجاد چنین زندگی تلاش می کنیم، با انواع موانع، مانند تجارب ناخوشایند و ناخواسته (افکار، تصاویر ذهنی، احساسات، امیال و خاطرات) مواجه خواهیم شد. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد از مهارت های تمرکز حواس به عنوان راهی موثر برای مدیریت این تجربیات ناخوشایند می رسد. برای همین است که اکت با ذهن آگاهی یا مایندفولنس گره خورده، شما در ذهن آگاهی می آموزید چطور در لحظه باشید؛ مثلا هنگام غذا خوردن تمام تمرکز شما روی همان کار باشد.

اثربخشی رویکرد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

اکت به عنوان یک درمان “موج سوم” شناخته می شود. اصطلاح درمان «موج سوم» به طیف وسیعی از روان‌درمانی‌ها اشاره دارد که شامل موارد زیر نیز می‌شود:

• رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)
• طرحواره درمانی
• درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی (MBCT)

درمان‌های موج سوم به‌ویژه برای افرادی که از درمان‌های قبلی مانند CBT جواب نگرفته اند، مناسب است. با این حال، برای برخی افراد، درمان های موج سوم، خط اول درمان هستند. تحقیقات زیادی نشان می‌دهد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در درمان طیف وسیعی از اختلال ها، از جمله مواردی که چندین تشخیص را در با هم دارند، مؤثر است. همچنین به نظر می رسد اکت کیفیت زندگی را بهبود می بخشد و به افراد در مقابله با شرایط جسمی و درد مزمن کمک کند.

درمان اکت در گروه درمانی

اکت زمانی که در زمینه گروهی اعمال شود می تواند کاملاً مؤثر باشد. گروه زمینه ای است که در آن اجتناب از تجربیانت، جداسازی، و قطع ارتباط با ارزش‌ها، که همگی از اهداف درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد هستند، رخ می‌دهد. گروه درمانی می‌تواند فرصت‌هایی برای حضور در تجربه عاطفی و آسیب‌پذیری از طریق حمایت دیگران فراهم کند. یادگیری از تجربیات و واکنش های دیگران به یک تمرین عملی می تواند برای اعضای گروهی که با مفهوم، احساس یا نیاز خاصی دست و پنجه نرم می کنند، بسیار قدرتمند و مفید باشد. همچنین می تواند اعتبار و شجاعت را برای کسانی که شرم و درد عاطفی را تجربه می کنند فراهم کند. اقدام متعهدانه جزء کلیدی اکت است. درمان گروهی می تواند در تقویت انگیزه برای انجام تعهد مفید باشد. به احتمال زیاد تعهداتی که در ملاء عام انجام می شود، بیشتر رعایت می شود.

درمان اکت را چطور شروع کنیم؟

یک درمانگر که به طور خاص در رویکرد اکت آموزش دیده است، هم شنونده ای فعال و همدل و هم یک راهنمای زندگی خواهد بود، که در طول جلسات، کاوش عمیق تر و آگاهی بدون قضاوت را تشویق می کند. جلسات درمانی اکت معمولا عملی هستند، اغلب شامل تمرین‌های روان‌ شناختی یا آموزش تمرکز حواس و همچنین تکالیف بعد از اتمام جلسه می‌شوند. تکمیل این تمرین‌ها بخش مهمی از این درمان است، زیرا این راهی است که می‌توانید مهارت‌های جدید را بیاموزید و انعطاف‌پذیری روانی خود را بهبود بخشید.

درمانگر شما همچنین می خواهد ارزش ها و اهداف شما را در طول درمان مورد بحث قرار دهد. این یکی دیگر از بخش‌های مهم درمان است، زیرا این ارزش‌ها اقدامات شما را در حال حرکت به جلو نشان می‌دهد. متخصصانی از قبیل روانشناسان و مشاوران خدمات درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد را ارائه می دهند. برای شروع درمان اکت با مرکز مشاوره ذهن آرا در ارتباط باشید.

معرفی کتاب برای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

کتاب های زبادی در این زمینه نوشته شده، در زیر تصویر تعدادی از این کتاب ها را گذاشته ایم.