تکنیک های تندخوانی، روش ها، مزایا و معایب

واقعیت درباره تکنیک های تندخوانی؛ آیا واقعاً مؤثر هستند؟

این روزها بسیاری از افراد مدعی هستند که با آموزش تکنیک های تندخوانی، می‌توانند سبک مطالعه، حافظه و فرآیند یادگیری افراد را به‌طور چشمگیری ارتقاء دهند. اما واقعاً این ادعاها چقدر صحت دارند؟

تندخوانی یکی از روش‌های بهبود مهارت مطالعه است که تنها تعداد کمی از افراد واقعاً در آن تخصص دارند. در سال‌های اخیر، برخی از نرم‌افزارها و دوره‌های آموزشی ارزان‌قیمت نیز با شعار آموزش سریع تکنیک های تندخوانی وارد بازار شده‌اند. اما سؤال اینجاست: آیا واقعاً می‌توان این مهارت را به‌سادگی و در مدت‌زمان کوتاه فرا گرفت؟

بسیاری از تبلیغات این حوزه وعده می‌دهند که با چند تمرین ساده، می‌توانید خواندن ۱۲۰۰ کلمه در دقیقه را تجربه کنید. اما باید دقت کرد که هدف از مطالعه صرفاً «خواندن و تمام کردن» نیست؛ بلکه درک، یادآوری و کاربرد مطالب از اهمیت بیشتری برخوردار است.

اگر می‌خواهید بدانید که آیا این روش‌ها واقعاً مفید هستند یا فقط تبلیغاتی جذاب‌اند، همراه با «جعبه ابزار ذهنی» باشید تا نگاهی دقیق‌تر به واقعیت پشت تکنیک های تندخوانی بیندازیم.

بیش‌تر ما در دقیقه بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ کلمه می‌توانیم بخوانیم. تندخوان‌ها می‌توانند بین ۱۰۰۰ تا ۱۷۰۰ کلمه در دقیقه بخوانند. برای اطلاعات بیشتر تحقیقاتی در این زمینه انجام گرفته است. من با پروفسور کیث رینر استاد دانشگاه کالیفرنیا در این مورد صحبت کرده‌ام. او تحقیقات زیادی بر روی چشم افراد تند‌خوان انجام داده‌ است. قبل از هر چیزی نگاهی به روش‌های تند خوانی می‌اندازیم. سپس کارایی آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

آشنایی با تکنیک های تندخوانی و روش‌های مؤثر آن

برای یادگیری مؤثر تکنیک های تندخوانی، ابتدا باید بدانیم مغز ما چگونه اطلاعات نوشتاری را پردازش می‌کند. بیشتر افراد هنگام مطالعه، زمان زیادی را صرف افکار جانبی یا مرور ذهنی کلمات می‌کنند، در حالی که خواندن فرایندی مکانیکی و منظم است. وقتی به یک یا چند کلمه نگاه می‌کنید، این مرحله «خیره شدن» نام دارد و حدود ۰.۲۵ ثانیه طول می‌کشد. سپس چشم به سرعت به سمت کلمات بعدی حرکت می‌کند که به آن «حرکت سریع» می‌گویند و به‌طور میانگین ۰.۱۰ ثانیه طول می‌کشد. در نهایت، مکث کوتاهی برای درک مطلب داریم که بین ۰.۳۰ تا ۰.۵۰ ثانیه زمان می‌برد. همین مراحل باعث می‌شوند اکثر افراد در بازه ۲۰۰ تا ۴۰۰ کلمه در دقیقه بخوانند.

یکی از تکنیک های تندخوانی حذف «تکرار ذهنی کلمات» است. بسیاری از ما هنگام خواندن، لغات را در ذهن یا زیر لب تکرار می‌کنیم. در مقابل، تندخوان‌ها این مرحله را حذف کرده و با همین تکنیک ساده، سرعت مطالعه خود را دو تا سه برابر افزایش می‌دهند. این رویکرد از دهه ۱۹۵۰ رایج شد و امروزه در قالب اپلیکیشن‌های مدرن دوباره محبوبیت یافته است.

اما تنها تکنیک حذف تکرار ذهنی نیست؛ روش‌های متنوعی برای افزایش سرعت مطالعه وجود دارد که هر کدام بخشی از تکنیک های تندخوانی به شمار می‌روند:

نکته‌خوانی: این روش شامل مرور سریع متن برای یافتن نکات مهم است. اگرچه سرعت را افزایش می‌دهد، اما ممکن است باعث شود جزئیات زیادی از متن در ذهن باقی نماند.

راهنمایی چشم: با استفاده از انگشت یا مداد، مسیر حرکت چشم‌ها را هدایت می‌کنید. این روش تمرکز شما را بیشتر کرده و مانع از حواس‌پرتی می‌شود.

روش تیم فریس: یکی از نوآورانه‌ترین تکنیک‌هاست که با تقویت دید پیرامونی، امکان خواندن هم‌زمان چند خط را فراهم می‌کند. البته این روش به تمرکز بسیار بالایی نیاز دارد.

نمایش بصری-سریالی سریع (RSVP): در این تکنیک، کلمات به‌صورت تک‌تک و سریع روی صفحه ظاهر می‌شوند. با عادت کردن به این سبک، می‌توانید سرعت نمایش و در نتیجه سرعت خواندن خود را افزایش دهید.

در نهایت، هر یک از این تکنیک های تندخوانی می‌توانند بسته به هدف و توانایی فرد، کاربردی و مؤثر باشند. نکته کلیدی این است که سرعت مطالعه نباید به قیمت کاهش درک مطلب تمام شود. برای بهره‌مندی واقعی از این روش‌ها، تمرین و شناخت دقیق عملکرد مغز هنگام خواندن، ضروری است.

تاثیر تند خوانی بر فهمیدن مطالب

بررسی علمی روش‌های مختلف تند خوانی: واقعیت یا تبلیغ؟

تند خوانی یکی از موضوعات داغ دنیای یادگیری است. ایده‌ی خواندن سریع هزار کلمه در دقیقه جذاب به نظر می‌رسد، اما آیا واقعا عملی است؟ در این مقاله با تکیه بر تحقیقات علمی، روش‌های مختلف تند خوانی را بررسی می‌کنیم و مزایا و معایب هرکدام را توضیح می‌دهیم.

آیا تند خوانی امکان‌پذیر است؟

توانایی خواندن ۱۰۰۰ کلمه در دقیقه وسوسه‌انگیز است. اما بیشتر متخصصان معتقدند که این سطح از سرعت، منجر به کاهش قابل توجه در درک مطلب می‌شود. کیث رینر، نویسنده‌ی کتاب «حرکات چشم و پردازش اطلاعات حین خواندن»، با نگاهی علمی به این موضوع پرداخته است.

او معتقد است که چشم انسان به دلیل ساختار فیزیولوژیک شبکیه و گودی مرکزی، محدودیت‌هایی دارد که مانع از خواندن سریع و هم‌زمان چند خط می‌شود. بر اساس دیدگاه رینر، حتی اگر مغز توانایی پردازش سریع را داشته باشد، چشم قادر به دریافت این حجم اطلاعات نیست.

«شما شاید بتوانید سرعت خود را کمی افزایش دهید، اما با عبور از مرز ۵۰۰ کلمه در دقیقه، میزان فهم به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.»

بررسی علمی روش‌های مختلف تند خوانی

در ادامه، چند نمونه از روش‌های رایج تند خوانی را بررسی می‌کنیم:

1. تکرار نکردن کلمات

یکی از روش‌های متداول در تند خوانی، حذف عادت زمزمه‌کردن یا تکرار ذهنی کلمات است. گرچه این روش می‌تواند سرعت را افزایش دهد، اما کاهش دقت در درک کلمات پیچیده از معایب آن است.

2. راهنمایی مسیر چشم

در این تکنیک، با کمک انگشت یا مداد، چشم را روی خط هدایت می‌کنید. این کار باعث کاهش حواس‌پرتی و افزایش تمرکز می‌شود. اما همچنان محدودیت‌های فیزیکی چشم پابرجاست.

3. خواندن چند خط به‌طور هم‌زمان (روش تیم فریس)

این روش بر گسترش دید محیطی و خواندن چندین خط هم‌زمان تاکید دارد. اما شواهد علمی معتبری برای کارایی آن وجود ندارد. رینر معتقد است این تکنیک با عملکرد واقعی چشم انسان هم‌خوانی ندارد.

4. ارائه‌ی بصری-سریالی سریع (RSVP)

در این روش، کلمات یکی‌یکی روی صفحه ظاهر می‌شوند و تمرکز خواننده روی همان کلمه متمرکز می‌شود. برخی اپلیکیشن‌ها مثل Spreed و Spritz از این روش استفاده می‌کنند. اما انتقادی که به RSVP وارد است، ضعف در بازخوانی متن و بارگذاری بیش از حد حافظه‌ی کوتاه‌مدت است که منجر به کاهش فهم می‌شود.

5. نکته‌خوانی

در این روش تنها نکات مهم متن را می‌خوانید و بقیه بخش‌ها را نادیده می‌گیرید. اگرچه این روش برای خواندن سریع مفید است، اما یادگیری عمیق اتفاق نمی‌افتد.

آیا نرم‌افزارهای تند خوانی مؤثرند؟

اپلیکیشن‌هایی مانند Spreed، OpenSpritz، Outread، Volecity و Syllable هر کدام روش خاصی را دنبال می‌کنند. برخی از آن‌ها از تکنیک RSVP استفاده می‌کنند و برخی دیگر مانند Outread از راهنمایی مسیر چشم بهره می‌گیرند. اما همان‌طور که رینر اشاره کرده، سرعت پردازش ذهنی و محدودیت دید مرکزی، همچنان مانعی جدی هستند.

نتیجه‌گیری: آیا تند خوانی برای همه مفید است؟

واقعیت این است که روش‌های مختلف تند خوانی برای همه مناسب نیستند. بسیاری از افراد با خواندن سریع، درک عمیق و تحلیل مطالب را از دست می‌دهند. برخی تکنیک‌ها ممکن است برای خواندن ایمیل‌ها، اخبار روزانه یا مطالب ساده مفید باشند، اما برای متون علمی، تحلیلی و درسی، خواندن آهسته و همراه با تفکر بهتر عمل می‌کند.

پیشنهاد ما: قبل از استفاده از تکنیک‌های تند خوانی، از خودتان بپرسید: هدف من از خواندن چیست؟ اگر درک کامل مطالب برای شما اهمیت دارد، شاید بهتر باشد با روش‌های سنتی، اما تمرکز بالا مطالعه کنید.

ما چگونه می خوانیم؟

اگر چه در طول روز وقت زیادی صرف خواندن می کنیم، اما تا حالا فکر کردید که چگونه می خوانیم؟ چگونه چشم ها شکل حروف را حس می کنند و آنها را برای تشکیل جمله کنار هم می چیند تا قابل فهم باشد؟

براستی که خواندن یک مهارت پیچیده است. قبلا دانشمندان اعتقاد داشتند، زمانی که شما در حال خواندن هستید هر دو چشم شما متمرکز به یک حرف است. اما تحقیقات اخیر این اعتقاد را رد کرده است.

محققین در حال حاضر بر این باور هستند که هر کدام از چشم ها متمرکز بر حروف مختلفی هستند. پس از آن مغز این این تصاویر مجزا را برای تشکیل کلمه با هم ترکیب می کند.

مزایای تندخوانی

بسیاری از افراد با نرخ 250 کلمه در دقیقه می خوانند. با این معنا که به طور متوسط هر صفحه 1 تا 2 دقیقه زمان می برد تا تمام شود. حال تصور کنید شما بتوانید 500 کلمه در دقیقه بخوانید. به این معناست که در نیمی از زمان صرفه جویی کنید.

یکی دیگر از مزایای با سرعت خواندن این است که راحت تر به کلیات بحث و موضوع دست پیدا خواهید کرد. این موضوع می تواند منجر به درکی عمیق تر و بزرگتر شود.

غلبه عادت های بد در مطالعه و خواندن

اگر شما هم مثل اکثریت مردم باشید قطعا عادت های مخربی در مطالعه کردن دارید که باعث کند شدن روند خواندن می شود. شکست این عادات باعث می شود روند خواندن شما سریع تر و کارآمد تر شود. در زیر به برخی از این عادت های بد می پردازیم.

زیر تلفظ صوتی

زیر تلفظ صوتی، تکرار هر کلمه در ذهن خود است. اکثر افراد برای یادگیری بیشتر کلمات خوانده شده را در ذهن خود چندین بار تکرار می کنند. این کار تا حد زیادی سرعت مطالعه را کاهش می دهد. چرا که تکرار کلمه در ذهن تاثیری در آن لحظه نمی گذارد.

برای اینکه این عادت مفید در شما شکل بگیرد، در شروع هر بار مطالعه به خود بگویید که صدای ذهنی باید خاموش شود. بسیار باید تمرین کنید تا این عادت مخرب از ذهن شما پاک شود.

خواندن کلمه به کلمه

این عمل نه تنها باعث می شود که سرعت خواندن کاهش یابد بلکه باعث می شود از درک کلیت متن غافل شوید. افرادی که کلمات مجزا را می خوانند محتوای متن را کمتر از کسانی که کلمات را قطعه بندی می کنند، متوجه می شوند.

تعداد کلماتی که در یک زمان می توانید بخوانید را گسترش دهید. می توانید تعداد کلماتی که با هر بار فیکس شدن چشم می خوانید، بیشتر کنید. این یعنی افزایش قطعه هایی که می توانید در یک لحظه بخوانید.

حرکات چشم غلط و ناکارآمد

خوانندگان کند تمایل دارند روی هر کلمه تثبیت شوند و این روند را تا پایان خط ادامه دهند. چشم می تواند 1.5 اینچ را در یک لحظه پوشش دهد، این یعنی 4 تا 5 کلمه در لحظه می تواند پوشش داده شود. خوانندگان کند از دید محیطی خود به طور موثر استفاده نمی کنند. برای غلبه بر این نقص، به محض خواندن صورت خود را شل کنید و حرکت چشم خود را گسترش دهید. با این کار حرکت چشم شما روی متن افزایش پیدا خواهد کرد.

زمانی که به پایان خط رسیدید، اجازه دهید به دید پیرامونی خود اجازه دهید مجموعه پایانی کلمات را بخواند. با این کار می توانید به راحتی به خط بعدی بروید.

بازگشت

بازگشت، به معنی تکرار غیر ضروری متن خوانده شده است. برخی اوقات افراد عادت کرده اند که بی دلیل به کلمات یا حتی جملات قبل باز می گردند. تنها به این دلیل که مطمئن شوند درست خوانده اند! در این صورت علاوه بر کاهش سرعت باعث عدم فهم کلیت متن خواهد شد.

یک تکنیک برای کاهش بازگشت می تواند نشانگر خط باشد. یعنی استفاده از انگشت یا خودکار برای تعقیب متن به عنوان نشانگر می تواند از تعداد دفعات بازگشت بکاهد.

تمرکز ضعیف

زمانی که متن را می خوانید، اگر تلویزیون روشن باشد بسیار سخت است که روی کلمه تمرکز کنید چه برسد به زمانی که بخواهید روی جملات تمرکز کنید. خواندن باید در محیطی باشد که محرک های مزاحم وجود نداشته باشد و ناچیز باشد.

برای این کار از انجام دادن چند تکلیف جدا پرهیز کنید و محرک های مزاحم را به حداقل برسانید. همچنین سعی کنید محرک های مزاحم داخلی را کنترل کنید. مثلا تکرار یک بحث داغ در ذهن خود یا فکر کردن به این موضوع که برای شام چه چیزی میل کنید، جزء محرک های داخلی هستند.

رویکرد خواندن خطی

ما آموزش دیدیم که کلمه به کلمه بخوانیم، همه جملات را بخوانیم و همه پاراگراف را بخوانیم. در بیشتر مواقع ما اطلاعاتی را می خوانیم که اصلا نیازی به دانستن آنها نداریم.

این نقیصه را می توان با جست و جوی سریع و فعال متن و پیدا کردن اصطلاحات و مفاهیم برجسته جبران کرد.

برای مثال نیازی نیست که شما حکایت های جالبی که نویسنده برای غنای محتوای خودش نوشته است را بخوانید. لذا این توانایی بسیار می تواند شما را در خواندن و مطالعه کردن کمک کند.

نکاتی کلیدی در تند خوانی

• دانستن این موضوع که چگونه تند بخوانیم، قدم اول هست. در این قسمت برخی نکاتی که می تواند شما را در تند خوانی کمک کند را بازگو می کنیم.
• تمرین، تمرین و تمرین: برای اینکه این مهارت ملکه ذهن و عملتان شود باید تمرین کنید و ممکن است چندین ماه یا چند سال به طول بیانجامد.
• در ابتدا برای تمرین از مباحث و متریال راحت تر استفاده کنید.
• سرعت مناسب خواندن، هر چیزی که قابل خواندن باشد، سرعت خواندن را افزایش نمی دهد.
• زمانی که شما نیاز دارید تا از جزئیات یک موضوع با خبر شوید یا اینکه از نثر و نویسندگی آن لذت ببرید رویکرد تند خوانی توصیه نمی شود. قبل اینکه شروع به خواندن اینگونه متون کنید استراتژی خواندن مناسبی انتخاب کنید.
• حتما از اشاره گر انگشت یا مداد یا هر چیز دیگری استفاده کنید. این عمل باعث می شود چشم ها و مغز با سرعت و بدون انحراف کار خود را در راستای تندخوانی انجام دهند.
• پس از خواندن یک قدم به عقب برگردید و محتوای کلیدی و اصطلاحات برجسته که برای رفتن به موضوع بعدی کمک کننده هستند را مجددا مرور کنید.
• یک سایت مفید که می تواند سرعت خواندن شما را محاسبه کرده و نتیجه آن را بصورت آنلاین ارائه کند سایت www.readingsoft.com است. محدودیت ایت سایت این است که متن ارائه شده انگلیسی هست و معیار خوبی برای قضاوت در رابطه با زبان فارسی نیست.