تدریس به روش «ایفای نقش»
یکی از دغدغه‌های معلمان این است که چه روش تدریسی را انتخاب کنند تا بتوانند یادگیری دانش‌آموزان را بهبود بخشند. در این مقاله یک نوع روش تدریس به نام « ایفای نقش » و اینکه برای چه موقعیت‌ها و دروسی قابل اجرا است را بررسی می‌کنیم.
روش تدریس ایفای نقش به این صورت اجرا می‌شود که معلم بر اساس موقعیت یا موضوع درس و با تقسیم‌بندی موضوعات و سرفصل‌ها نمایشی را طراحی می‌کند، تعدادی از دانش‌آموزان را انتخاب می‌کند، به هرکدام نقشی می‌دهد و در حین انجام نمایش نیز خطاها را تصحیح می‌کند و روند انجام نمایش را مدیریت می‌کند. عده‌ای از دانش‌آموزان وارد نمایش می‌شوند. بقیه که مشاهده‌گر هستند، وظیفه پرسشگری و نتیجه‌گیری دارند و مشاهده‌گر فعال محسوب می‌شوند.
مراحل دقیق روش ایفای نقش عبارتند از:
مرحله اول، گرم کردن گروه: معرفی مسأله، توضیح مسأله، تفسیر داستان مسأله، نشان دادن موضوع‌های مهم و توضیح ایفای نقش‌ها.
مرحله دوم، گزینش شرکت‌کنندگان: تحلیل نقش‌ها، گزینش بازیگران نقش.
مرحله سوم، پردازش صحنه: تنظیم اصول رفتارها در نقش، بیان مجدد نقش‌ها و وارد شدن در موقعیت مسأله.
مرحله چهارم، آماده ساختن مشاهده‌گران: تعیین موضوعی برای جستجو و توضیح وظایف مشاهده.
مرحله پنجم، نمایش: شروع نمایش، حفظ ایفای نقش و قطع ایفای نقش.
مرحله ششم، بحث و ارزشیابی: بازنگری به رفتار ایفای نقش (حوادث، موضوع‌ها، واقعیت‌گرایی) بحث درباره موارد و ایجاد نمایش بعدی.
مرحله هفتم، نمایش دوباره: ایفای نقش‌های اصلاح‌شده و پیشنهاد مراحل بعد با جانشینی رفتارهای مناسب‌تر.
در این روش دانش‌آموزان می‌توانند احساسات خود و دیگران را کاوش کنند. با بروز نقش، رهاسازی احساسات انجام می‌شود و برای تغییر ادراکات دیگران و ادراکات خود می‌توانند اقدام کنند. شناسایی ارزش‌های فرهنگی به‌خوبی با این روش آموزش داده می‌شود. مهارت، حل و آمادگی پذیرش راه‌حل‌های ممکن، توانایی شناسایی یک مسأله، توانایی ایجاد راه حل‌های جانشین، توانایی ارزشیابی پیامدهای راه حل‌های جانشین مسائل برای خود و دیگران با این روش اتفاق می‌افتد.
موضوعاتی که با این روش قابل اجرا هستند، عبارتند از: واقعیت‌های تاریخی، موضوعات جامعه‌شناسی، مسائل فرهنگی و همچنین مسائل ناشی از مراحل رشد، موضوع‌های ارزشی، هیجانات و متون نمایش. تحلیل ارزش‌ها و رفتار فردی، ایجاد راه حل برای مسائل بین‌فردی، رشد و همدلی نسبت به دیگران. (جویس و همکاران، ۲۰۰۴).
با توجه به اینکه در روش تدریس ایفای نقش همه دانش‌آموزان، چه کسانی که نقش ایفا می‌کنند و چه مشاهده‌گران فعال هستند و روند کار را با مدیریت معلم خود انجام می‌دهند، نمی‌توانند در کلاس منفعل باشند و با موضوع درس درگیر می‌شوند. متفاوت بودن این روش هم برای دانش‌آموزان جذابیت دارد. بنابراین می‌توان موضوعات را به خوبی آموزش داد. به‌خصوص زمانی که معلم خواستار حل مشکلات رفتاری دانش‌آموزان است یا موضوعاتی را می‌خواهد آموزش بدهد که مباحث طولانی و سنگین هستند اما با توجه به اینکه اجرای این روش دشواری‌هایی دارد و زمان‌بر است، می‌تواند در کنار دیگر روش‌های تدریس به کار برده شود تا مدیریت زمانی کلاس نیز به‌خوبی انجام شود. دانش‌آموزان معمولاً از این روش استقبال می‌کنند و همکاری خوبی دارند. بعد از چند ساعت کلاس درسی که معلم تنها فرد فعال کلاس بوده است، این روش برای بهبود یادگیری توصیه می‌شود.
روش تدریس ایفای نقش، روشی خلاق و جذاب است که می‌تواند مفاهیم را در ذهن دانش‌آموزان نهادینه کند و معمولاً زمان فراموشی آن خیلی طولانی است و در کنار دیگر روش‌ها می‌تواند مؤثر باشد.