آموزش مفهوم توالی به کودکان از راه بازی چگونه است؟
ذهن كودک وقتی به خوبی تحول می‌یابد كه فعال باشد. كودک فقط چیزهایی را خوب فرامی‌گیرد كه از راه مشاهده، تعمق، تجربه و فعالیت شخصی آموخته باشد. در این میان، بازی‌های سازمان یافته و هدایت شده و بازی‌های آزاد، نقشی بی‌بدیل در تسریع و تقویت توانایی‌های کودک ایفا می‌كند (پیاژه، ۱۹۶۴؛ پاپالیا و الدز؛ ۱۹۹۲). ویگوتسكی معتقد است كه بازی منبعی هدایت‌كننده برای رشد ذهنی كودكان پیش‌دبستانی است (ویگوتسكی به نقل ازكمپبل، ۲۰۰۸).
پژوهشگران معتقدند كه تكالیف متفاوت، توانایی‌های كودكان را به شیوه‌های گوناگون پرورش می‌دهند و تجربه آنها می‌تواند بر آهنگ رشد تأثیری شگرف داشته باشد (گلمن، ۲۰۰۰).
یادگیری توالی رویدادها
بازی یكی از راه‌هایی است كه كودكان یاد بگیرند و بفهمند كه وقایع اغلب طبق نظم معین اتفاق می‌افتند؛ مثلاً قبل از اینكه كودک به بازی با اسباب‌بازی می‌پردازد، كارهای وانمودی و تجسمی گذاشتن كتری روی اجاق برای جوشاندن آب و ریختن آن داخل فنجان را انجام می‌دهد. بازی توانایی كارهایی را كه به هدف معینی منجر می‌شود، آموزش می‌دهد.
کودکان با آموختن اینکه وقایع مرتبط با هم به صورت پی در پی رخ می‌دهند، می‌توانند حتی درک دقیق‌تری از علت رخ دادن حوادث نیز کسب کنند. وقایع مختلفی که در زندگی روزانه رخ می‌دهند، در خانه یا در طبیعت یا زندگی اجتماعی، همگی می‌توانند موضوعاتی باشند که هدف اصلی بازی قرار گیرند. بعد از ذوب شدن برف‌ها، گل‌ها می شكفند و پرندگان شروع به ساختن لانه می‌كنند. مامان و بابا و خواهر و برادرهای بزرگ معمولاً پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها در خانه می‌مانند و برای كار یا مدرسه از خانه نمی‌روند. قبل از اینكه برای میهمانان چای بیاوریم، باید آب را بجوشانیم و صبر كنیم تا دم بكشد.
بازیی‌های این چنینی به کودک کمک می‌کنند تا فرآیند توالی رخدادها را کشف کنند. این امر موجب آگاهی از پیامدهای رخدادها و رفتارها می‌شود و در مهارت حل مسأله و استدلال کودک مؤثر است.
بازی چهار فصل
یکی از بازی‌هایی که به رشد مفهوم توالی کودکان کمک می‌کند، بازی چهار فصل است. بهار، تابستان، پاییز و زمستان، این لغات را كه نشان‌دهنده فصل‌های یک سال است، به كودک آموزش دهید و از او بخواهید كه لغات را به همین ترتیب چند دفعه تكرار كند. بهار، تابستان، پاییز و زمستان ـ بهار، تابستان، پاییز و زمستان.
بازی زیر در یادگیری نام و ویژگی‌های چهار فصل و نیز درک نظم و توالی آنها به كودكان كمک مؤثری می‌كند. از فصلی كه در آن قرار داریم، شروع كنید و ویژگی‌های آب و هوای هر فصل در منطقه خودتان را برای آنان توضیح دهید و از آنان بخواهید كارهایی بكنند كه مناسب هر فصل است. یک نمونه را در اینجا آورده‌ایم.
بهار
كاغذ یا ملافه سفید را روی زمین پهن كنید و گل‌های مصنوعی را در دست بگیرید. به وسایل اضافی نیازی نیست. شما و كودكان می‌توانید وانمود كنید آبپاش در دست دارید و بارانی شده‌اید. مفهوم بهار را به این شكل توصیف كنید و ضمن توصیف انجام دهید: بهار است. علف‌های تازه و سبز به تازگی روییده است. چند روزی هوا سرد است و باران فراوان می‌بارد ولی به مرور گرم‌تر می‌شود. پرندگان آواز می‌خوانند و گیاهان تازه همه جا روییده‌اند. (گل‌های مصنوعی را روی كاغذ یا ملافه بریزید.) به گل‌های زیبا نگاه كنید كه تازه روییده‌اند.
هوا ناگهان بارانی می‌شود. بارانی‌تان را بپوشید و چترها را بردارید: پایمان را در چاله‌های آب باران می‌گذاریم. در سطل آب باران جمع می‌شود.
بارانی‌تان را درآورید و آب آن را بگیرید: آه! نگاه كنید! چقدر گل با كفش‌هایمان آورده‌ایم. چهره درهم بكشید (اخم كنید).
تابستان
با كاغذ نقاشی زرد، خورشید بزرگی درست كنید و روی دیوار بچسبانید. ملافه سبزرنگ را روی زمین پهن كنید و به این صورت بازی را شروع كنید.
بهار به پایان رسیده و حالا تابستان است. آسمان آبی است. خورشید می‌درخشد و هوا بسیار گرم است. به دریا بروید و روی ماسه‌های ساحل قدم بزنید و حس خود را بیان کنید: بیل و سطل را بردار و یک قلعه شنی درست كن. حالا وانمود كن نزدیک آب می‌شوی. بگذار آب به پاهایت بخورد. خوشحالی؟ پس قیافه‌ات را خندان نشان بده.
پاییز
با كاغذ كاردستی برگ‌های قرمز، نارنجی، زرد و قهوه‌ای درست كنید. اگر دوست دارید جارو یا هر چیز دیگری كه بتوان با آن برگ‌ها را زیر و رو كرد، به دست بگیرید. خورشید بزرگ و ملافه سبز را جمع كنید و شروع به معرفی پاییز كنید. فصل زمستان را هم نیز به همین صورت نشان دهید. مثلاً کت بپوشید و اعمال متناسب با فصل زمستان را به کودک نشان دهید.
بازی هواپیمای در پرواز
ابتدا درباره مراحل مسافرت هوایی با كودكان صحبت كنید: خرید بلیط، كنترل چمدان‌ها، سوار شدن به هواپیما، بستن كمربندهای ایمنی، بلند شدن هواپیما، فرود آمدن و پیاده شدن از هواپیما. سپس از آنان بخواهید وانمود كنند به مسافرتی هوایی می‌روند:
بیایید سفر با هواپیما را تصور كنیم. ابتدا باید بلیط بخرید. همه برای خرید بلیط صف بكشید. (به هر كودک یک بلیط خیالی بدهید.) حالا باید چمدان‌ها را كنترل كنیم تا بتوانید آنها را داخل هواپیما ببرید. چمدان‌ها سنگین است؟ می‌توانید آنها را بلند كنید؟ چمدان‌ها را اینجا بیاورید تا من داخل هواپیما بگذارم. بسیار خوب، حالا می‌توانیم سوار هواپیما بشویم. هواپیما اینجا است. (صندلی‌ها، مبل‌ها یا جعبه‌ها را به صورت ردیفی بچینید). دانیال تو خلبان باش و روی صندلی جلو بنشین. سارا و سوزان شما مهماندار باشید. شما باید ببینید آیا همه سر جایشان نشسته و كمربندها را محكم بسته باشند. همه برای پرواز آماده‌اند؟ بسیار خب خلبان، پرواز می‌كنیم! كودكان وانمود می‌كنند هواپیما در پرواز است.
آنان می‌توانند به هر جای دنیا كه می‌خواهند بروند. به باغ وحش بروند و رفتار حیواناتی را كه در آنجا می‌بینند تقلید كنند. به آلاسكا پرواز كنند. جایی كه احساس سرما می‌كنند و می‌لرزند. جاهای جالب دیگر برای رفتن می‌تواند كارخانه اسباب بازی، جنگل، مزرعه یا سیرک باشد. اهمیت این بازی رسیدن به مقصد نیست بلكه درک توالی رخدادهایی است كه تا رسیدن به مقصد اتفاق می‌افتد.
در آخر باید بگوییم که آموزش مفاهیم مختلف از طریق بازی به عنوان یکی از روش‌های مهم آموزشی، بسیار اهمیت دارد. در سنین ۲ تا ۵ سالگی کودکان به بازی و سرگرمی علاقه زیادی دارند و در قالب داستان‌ها و بازی‌ها می‌توان موضوعات مهمی را به آنها آموزش داد. همچنین این گونه بازی‌های همراه با والدین بر کیفیت ارتباطی و گرمی رابطه والدین با کودکان تأثیر زیادی دارد.