آیا میتوانید دروغگوها را از زبان بدنشان بشناسید؟
آیا شما میتوانید افرادی که دروغ میگویند را تشخیص دهید؟
در تحقیقی جالب که توسط دکتر «لین تنبرینک»، روانشناس پزشکی قانونی، و همکارانش در دانشکدهی کسبوکار هاس در دانشگاه کالیفرنیای برکلی انجام شده، مشخص شد که انسان بهطور غریزی توانایی تشخیص دروغ را دارد. این توانایی در ناخودآگاه ما بسیار قوی است، اما ذهن منطقی و خودآگاه گاهی باعث میشود در قضاوت اشتباه کنیم.
خوشبختانه زبان بدن، ابزار قدرتمندی برای شناسایی دروغ است.
در این مقاله با ذهن خوانی از طریق زبان بدن آشنا شوید.
چرا زبان بدن دروغگوها را لو میدهد؟
دکتر «لیلیان گِلَس»، تحلیلگر رفتاری و متخصص زبان بدن که با FBI در تشخیص فریبکاری همکاری داشته، در کتاب مشهور خود “زبان بدن دروغگوها” تأکید میکند:
«برای شناسایی یک دروغ، ابتدا باید رفتار طبیعی فرد را بشناسید. سپس تغییرات ظریف در حالت چهره، زبان بدن و شیوهی صحبت کردن او را زیر نظر بگیرید.»
نشانههای افراد دروغگو از طریق زبان بدن | این ۵ رفتار را جدی بگیرید
تشخیص دروغ از واقعیت همیشه آسان نیست، اما خوشبختانه بدن انسان دروغ را بهتر از ذهن پنهان نمیکند. زبان بدن افراد دروغگو سرنخهایی در اختیارمان میگذارد که اگر بهدرستی متوجه شویم، میتوانیم فریب را از صداقت تمیز دهیم.
در ادامه، با ۵ مورد از مهمترین نشانه های افراد دروغگو که توسط دکتر «لیلیان گلاس» (متخصص زبان بدن و همکار FBI) معرفی شدهاند آشنا میشوید.
۱. تغییر ناگهانی در حالت سر
وقتی بهطور مستقیم از کسی سوال میپرسید و او بلافاصله سرش را به عقب، به طرفین یا به پایین خم میکند، این میتواند اولین زنگ خطر باشد.
دکتر گلاس مینویسد:
«سر دروغگو بهطور ناگهانی حرکت میکند، انگار که بدنش واکنشی تدافعی نشان میدهد.»
📌 مثال کاربردی: فرض کنید به کسی میگویید: «تو این پیامو فرستادی؟» و او قبل از پاسخ، سرش را سریع به عقب میبرد. این حرکت ممکن است نشانهی تردید یا تلاش برای پنهانکاری باشد.
۲. تغییر الگوی تنفس
تنفس سطحی، صدای ضعیفتر، بالا رفتن شانهها… اینها همه از نشانههای افزایش اضطراب در بدن هستند. دکتر گلاس میگوید:
«تغییر تنفس نشانهی استرس و افزایش ضربان قلب است. این حالت معمولاً زمانی ایجاد میشود که فرد میخواهد واقعیتی را پنهان کند.»
در واقع، بدن دروغگو ناخودآگاه وارد وضعیت «مقابله یا فرار» میشود.
۳. سفت و بیحرکت ماندن
برخلاف تصور رایج که دروغگوها زیاد وول میخورند، گاهی کاملاً برعکس است. دکتر گلاس توضیح میدهد:
«وقتی کسی ناگهان بیحرکت میماند، ممکن است بدنش وارد فاز تدافعی شده باشد. مثل حیوانی که در خطر است و یخ میزند تا دیده نشود.»
📌 نکته جالب: بدن انسان هنگام اضطراب معمولاً دچار حرکات ریز و ناخودآگاه میشود، اما دروغگو ممکن است برای کنترل خود، کاملاً خشک و بیحرکت بماند.
۴. تکرار بیشازحد کلمات و عبارات
تکرار جملههایی مثل: «من این کار رو نکردم… به خدا من این کار رو نکردم» اغلب از نشانههای اضطراب، تلاش برای جلب اعتماد و زمان خریدن است.
دکتر گلاس اشاره میکند که تکرار، معمولاً برای موجهسازی ذهنی دروغ استفاده میشود و همچنین راهی برای «منظم کردن دروغ» در ذهن گوینده است.
۵. ارائه اطلاعات بیش از حد و غیرضروری
وقتی کسی شروع میکند به گفتن جزئیاتی که از او نخواستید، باید با دقت بیشتری گوش دهید.
«دروغگوها اغلب زیاد حرف میزنند، چون فکر میکنند با اطلاعات بیشتر، داستانشان باورپذیرتر میشود.» – دکتر گلاس
📌 مثال عینی: از کسی میپرسید: «دیشب کجا بودی؟» و او پاسخ میدهد:
«راستش ساعت ۸:۱۰ رفتم خونهی علی، بعد با مریم و سینا شام خوردیم. آهان، ساعت دقیق برگشتم هم ۱۰:۴۰ بود.»
این حجم از جزئیات میتواند نشانهی اضطراب برای باورپذیر کردن دروغ باشد.
۶. دست روی دهان: زبان بدن که فریاد میزند «دارم چیزی را پنهان میکنم»
یکی از نشانه های افراد دروغگو که ریشهای عمیق در رفتارهای غریزی ما دارد، پوشاندن دهان با دست است.
دکتر لیلیان گلاس میگوید:
«وقتی کسی بهطور ناخودآگاه دستش را جلو دهانش میگیرد، بدن او تلاش میکند تا مانع گفتن حقیقت شود – انگار دارد خودش را سانسور میکند.»
این رفتار معمولاً زمانی اتفاق میافتد که فرد نمیخواهد دربارهی چیزی صحبت کند، یا پاسخ سوالی را نمیخواهد بدهد. در واقع، همانطور که کودکان هنگام دروغ گفتن دهانشان را میپوشانند، بزرگسالان هم همین حرکت را بهصورت اصلاحشده و ظریفتر انجام میدهند.
📌 مثال واقعی: از فردی میپرسید: «تو به کسی چیزی گفتی؟» و او در حین جواب دادن لب یا دهان خود را لمس میکند یا دستش را جلوی لبش میگیرد. این ممکن است نشانهای باشد که بخشی از حقیقت را پنهان میکند.
✅ این نشانه وقتی قویتر میشود که با سایر رفتارهای غیرکلامی مانند نگاه نکردن در چشم، تغییر صدا یا مکث در پاسخ همراه باشد.
۷. محافظت از نواحی حساس بدن: بدن خودش را لو میدهد
یکی از جالبترین نشانه های افراد دروغگو پوشاندن نواحی حساس بدن مثل گلو، سینه، شکم یا حتی سر است.
دکتر گلاس میگوید:
«در دادگاه بارها دیدهام وقتی شاهدی چیزی میگوید که برای متهم تهدیدکننده است، متهم بهطور غریزی دستش را روی گلویش میگذارد. این واکنش از ناخودآگاه میآید؛ یعنی بدن دارد خودش را محافظت میکند.»
📌 مثال کاربردی: در یک گفتوگوی حساس، طرف مقابل هنگام پاسخگویی دستش را روی سینهاش میگذارد یا گردنش را لمس میکند. این میتواند نشانهی اضطراب و تلاش برای محافظت از خود در برابر افشای حقیقت باشد.
۸. بازی با پاها: ذهنش میخواهد فرار کند!
ممکن است فرد هنگام صحبت آرام بنشیند اما پاهایش بیقرار باشند. تکانهای مداوم پا یا تغییر موقعیت آنها، نشانهای از بیقراری ذهن است. این رفتار یکی از نشانه های افراد دروغگو محسوب میشود، چون بدن تلاش میکند از موقعیت استرسزا بگریزد.
📌 مثال کاربردی: از کسی میپرسید «تو اینو گفتی؟» و او در حالی که لبخند میزند، پایش را مدام تکان میدهد یا از روی زمین جدا میکند. این ناهماهنگی بین زبان بدن و کلام، زنگ خطر است.
۹. حرفزدن سخت میشود: خشکی دهان، گاز گرفتن لب، لبفشاری
وقتی فردی دروغ میگوید، بدنش در حالت استرس قرار میگیرد. ترشح بزاق کم میشود، دهان خشک میشود و صحبت کردن دشوار. این وضعیت میتواند باعث فشردن لبها، گاز گرفتن آنها یا حتی سکوتهای عجیب شود.
📌 مثال کاربردی: فرد در حین صحبت ناگهان مکث میکند، گلویش را صاف میکند یا لبهایش را فشار میدهد. این رفتارها، بهخصوص اگر با علائم دیگر همراه باشد، از واضحترین نشانه های افراد دروغگو است.
۱۰. خیره شدن غیرعادی: وقتی بیش از حد نگاه میکند
در حالی که بیشتر افراد دروغگو از تماس چشمی فرار میکنند، برخی دقیقاً برعکس رفتار میکنند و بهشدت خیره میشوند.
هدفشان چیست؟ میخواهند اعتماد شما را جلب کنند و تسلط روانی بر شما داشته باشند.
📌 مثال کاربردی: فرد دروغگو ممکن است هنگام پاسخگویی به شما مستقیم و طولانیمدت نگاه کند، بدون اینکه پلک بزند یا چشم از شما بردارد. این تلاش برای کنترل موقعیت میتواند نقاب دروغ او باشد.
«برنی مادوف»، مانند سایر شارلاتانها، بیشتر از معمول به افراد زل میزد و این کار را بدون اینکه زیاد پلک بزند انجام میداد. وقتی کسی حقیقت را میگوید، اغلب چشمهای خود را به اطراف میگرداند و حتی ممکن است هرازگاهی به جای دیگری نیز نگاه کند. اما در مقابل دروغگوها نگاهی سرد و خیره را برای کنترل و ترساندن به کار میبرند.
در هر صورت باید مراقب پلکزدن تند هم باشید.
۱۱. اشاره زیاد با انگشت: دفاع از خود با حرکات تهاجمی
یکی از نشانه های افراد دروغگو که میتواند توجه شما را جلب کند، استفاده بیش از حد از انگشت برای اشاره به دیگران است.
دکتر گلاس توضیح میدهد:
«وقتی فردی دروغ میگوید، بهطور ناخودآگاه به حالت دفاعی میرود. یکی از رفتارهای معمول در این وضعیت این است که فرد برای پوشاندن حقیقت و بهدست آوردن تسلط، با انگشت به شما اشاره میکند.»
📌 مثال کاربردی: شما از کسی میپرسید: «آیا این اطلاعات درست است؟» و او بلافاصله با انگشت شما را نشانه میرود و میگوید: «نه، اینطور نیست!» این نوع رفتار بهطور ناخودآگاه برای دفاع از خود و جلب اعتماد شما انجام میشود.