چگونه تصمیم بگیریم؟
تصور کنید شرکت شما در طول 12 ماه گذشته به سرعت رشد کرده است. فروش شما تا 50 درصد اضافه شده است، اما هزینه های شما هم اضافه شده است، به طوری که سود شما عملا کم شده است.
در این حالت نیاز است که شما به سرعت تصمیم بگیرید، برای تصمیم گیری باید گزینه های خود را مورد بررسی قرار دهید …
ما هر روز تصمیمات ساده و پیچیده بسیاری می گیریم. برخی تصمیمات آنقدر عادی هستند که ممکن است برای گرفتن آنها هیچ فکری نکنید. اما برخی دیگر آنقدر پیچیده و چالش برانگیز هستند که نیازمند توجه آگاهانه است. این نوع تصمیم ها شامل موارد زیر هستند:
عدم قطعیت – بسیاری از حقایق ناشناخته هستند.
پیچیدگی – عوامل مرتبط و غیر مرتبط زیادی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.
عواقب پر خطر – نتایج و تاثیر تصمیم گیری بسیار قابل توجه است.
جایگزینی – ممکن است گزینه های مختلفی وجود داشته باشد که هر کدام نقاط قوت و ضعف خود را داشته باشند.
مسائل بین فردی – شاید نیازمند پیش بینی واکنش های مختلف مردم باشید.
هنگامی که ما باید در موقعیت های پیچیده مانند موارد ذکر شده هستیم، برای تصمیم گیری درست می بایست مهارت های تصمیم گیری را در خود پرورش دهیم. در این مقاله به توضیح و تشریح این مهارت ها پرداخته می شود.
یک رویکرد سیستماتیک به تصمیم گیری
در دنیای واقعی کسب و کار، ممکن است تصمیم ها با شکست مواجه شود، چرا که در ابتدا بهترین تصمیم مشخص نیست، یا اینکه عوامل اصلی در ابتدا خوب بررسی نشده اند. برای جلوگیری از تصمیمات اشتباه نیاز است تا مهارت های حل مسئله و مهارت های تصمیم گیری را با هم ترکیب کنید.
با استفاده از رویکرد سیستماتیک و هفت مرحله ای زیر می توانید در تصمیم گیری همه عوامل ممکن را در نظر گرفته و تصمیمات درستی بگیرید.
- ایجاد یک محیط سازنده
- بررسی موقعیت به صورت جزئی
- ایجاد گزینه های خوب
- بررسی گزینه ها
- انتخاب بهترین راه حل
- ارزیابی طرح خود
- برقراری ارتباط بین تصمیمات و اقداماتتان
بیایید به هر کدام از این مراحل به صورت دقیقت تری نگاه کنیم.
1- ایجاد محیط سازنده
زمانی که یک تصمیم، افراد دیگر را هم تحت تاثیر قرار دهد یا افراد دیگر هم تصمیم گیری شرکت کنند، در این وضعیت تصمیم گیری سخت و پیچیده است. در این مواقع نسبت به ایجاد یک محیط سازنده باید اقدام کنیم.
بعضی اوقات شما مسئول اتخاذ تصمیم هستید و برای پیاده سازی آن باید به دیگران تکیه کنید و برای عملی شدن تصمیم خود ناگزیرید که حمایت آنها را جلب کنید. برای این کار و تصمیم گیری در یک گروه از مهارت تجزیه و تحلیل ذینفعان کمک بگیرید. همچنین اگر در رابطه با تعداد افراد مطمئن نیستید مدل تصمیم گیری وروم-یتون و جاگو را مطالعه نمایید.
برای جلوگیری از تفکر گروهی، افراد را تشویق کنید بدون ترس از قضاوت شدن و بدون ترس از دیگران در بحث شرکت کنند. اطمینان حاصل کنید که همه افراد حاضر در جلسه می دانند که هدف اتخاذ بهترین تصمیم ممکن است.
روش چارتی، یک روش سیستماتیک برای جمع آوری و گسترش ایده از ذینفعان است. یک روش دیگر استفاده از تکنیک نردبان متحرک است که افراد را تشویق می کند کم کم در بحث شرکت کنند و بقیه افراد بشنوند.
2- بررسی موقعیت به صورت جزئی
قبل از اینکه تصمیمی بگیرید، باید مطمئن شوید که موقعیت را بصورت کامل بررسی کرده اید. می بایست مطمئن باشید که تمامی عوامل را مد نظر قرار داده اید.
تصمیم گیری را در بافت مشکل در نظر بگیرید. با استفاده از تکنیک “5 چرا” می توانید تعیین کنید که آیا مشکل بیان شده موضوع اصلی است یا اینکه بخشی از یک موضوع عمیق تر است. همچنین می توانید برای ریشه یابی مشکل ار تکنیک تحلیل ریشه ای بهرمند شوید.
هنگامی که علت اصلی را یافتید، با استفاده از رویکرد تقدیر، آن را تعریف کنید و اطلاعات بسیار زیادی استخراج کنید، و همچنین در ادامه از تکنیک استدلال قیاسی برای نتیجه گیری از حقایق استفاده کنید. شما همچنین می توانید با استفاده از روش تعریف مشکل برای داشتن درک بهتر از آنچه که در جریان است، استفاده کنید.
همچنین در نظر داشته باشید که از تکنیک CATWOE برای اینکه مطمئن شوید که هیچ گونه اطلاعاتی از دست نرفته است، می توانید استفاده کنید.
3- تولید گزینه های خوب
شما هر چه گزینه های بیشتری را بررسی کنید به احتمال بیشتری تصمیم گیری درستی خواهید داشت.
تولید گزینه های بیشتر به نظر می رسد که تصمیم گیری را سخت کند ولی باعث می شود جزئیات دقیق تری از موضوع را بررسی کنید.
این مرحله فرصت بسیار خوبی برای ایجاد تفکر خلاق است. با استفاده از بخش ابزارهای خلاقیت شما می توانید با ابزارها و مهارت های خلاقیت بیشتر آشنا شوید.
تکنیک بارش مغزی یک روش محبوب برای تولید ایده های بدیع است. همچنین به طور مشابه روش بارش ذهنی معکوس نیز می تواند بسیار کمک کننده باشد.
تکنیک های مفید دیگری نیز وجود دارد که می توان به ایده های گروهی افراد دست پیدا کرد. روش هایی مانند لغزش نوشتاری کرافورد و بارش ذهنی روبین، هر دو روش های خوبی برای اطمینان از این موضوع است که ایده های همه افراد بدون در نظر گرفتن موقعیت آنها شنیده شده است.
فراموش نکنید که برای بررسی تاثیر خارج شدن افراد از گروه در تصمیم شما می توانید از ابزار ماتریس فریم بندی دوباره استفاده کنید که دیدگاه های مختلف را یک جا جمع آوری می کند.
همچنین شما می توانید از افرادی بخواهید که از بیرون به بررسی موضوع بپیوندند و با استفاده از تکنیک پوزیشن های ادارکی دیدگاه های مختلف کاربردی دریافت کنید.
اگر شما گزینه های کم و غیرقابل قبولی دارید، با استفاده از تکنیک طرفداران مفهوم، با توجه به مفهوم و مشکل یک گام به عقب بازگردید. یا می توانید از تکنیک درخواست ارزش گذاری استفاده کنید تا به مشکل بر اساس آنچه که درست است نگاه کنید.
هنگامی که ایده ها تولید شدند، با استفاده از دیاگرام نزدیکی آنها را سازمادهی کنید.
4- بررسی گزینه ها
زمانی شما یک انتخاب خوب خواهید داشت که عواقب و نتایج هر یک از انتخاب ها را بررسی و ارزیابی کنید.
تقریبا هر تصمیم دارای درجاتی از ریسک است. برای بررسی خطرات احتمالی با یک رویکرد ساختاری می توانید روش تجزیه و تحلیل خطر را بکار ببرید.
پس از آن می توانید با استفاده از نمودار احتمال خطر، خطرات را الویت بندی کرده و بر روی انتخاب خود متمرکز شوید.
راه دیگر ارزیابی گزینه هایتان، در نظر گرفتن عواقباحتمالی هر کدام است. ابزار ORAPAPA به شما کمک می کند تا با استفاده از 7 رویکرد عواقب احتمالی تصمیم خود را ارزیابی کنید. یا اینکه با استفاده از تحلیل اثر یا استفاده از ابزار چرخ آتی عواقب غیر منتظره تصمیمات خود را ارزیابی کنید.
همچنین برای مشخص کردن جوانب مثبت و منفی انتخاب های خود می توانیم از ابزارهای انفجار ستاره و تحلیل نیروی زمینه استفاده کنیم. اثر بخشی و امکان سنجی مالی یک تصمیم را هم می توانیم با تحلیل اثر بخشی هزینه بررسی کنیم.
5- انتخاب بهترین راه حل
پس از اینکه گزینه های خود را بررسی کردید نوبت به انتخاب بهترین گزینه است. اگر یک گزینه به طور قابل ملاحظه ای با بقیه فاصله دارد، کار شما راحت است، ولی اگر باز هم انتخاب های رقیب وجود دارد، باید دست به انتخاب بزنید.
اگر معیارهای مختلفی برای تصمیم گیری دارید از ماتریس تصمیم گیری استفاده کنید. یا اگر می خواهید اهمیت نسبی هرکدام را مشخص کنید از تحلیل مقایسه زوجی استفاده کنید تا مشخص کنید هر یک چه وزنی در تصمیم گیری شما داشته باشند.
تکنیک درختان تصمیم گیری همچنین برای انتخاب بین گزینه های مالی بسیار مفید است. این تکنیک به شما کمک می کند تا مشخص کنید تصمیم گیری شما موفق خواهد بود یا با شکست مواجه می شود.
تصمیم گیری گروهی
اگر تصمیم خود را در گروه اتخاذ می کنید تکنیک هایی تحت عنوان دستیابی به تصمیم گروهی می تواند بسیار کمک کننده باشد.
اگر معیارهای تصمیم گیری شما، ذهنی هستند و برای شما مهم است که بقیه با شما هم نظر باشند از تکنیک رای دهی چندگانه و شمارش تصحیح شده بوردا استفاده کنید.
در زمانی که کسی نمی خواهد اسمش فاش شود، یا تصمیم گیرندگان خصومت شخصی دارد و یا تمایل به افراد خاصی دارند، برای رسیدن به یک تصمیم عادلانه می توان از تکنیک دلفی استفاده کرد. با استفاده از این رویکرد چرخه ناشناس، بحث ها و توافقات نوشته شده که توسط یک تسهیلگر صورت می گیرد، از آرا و نظات و حتی از حضور شخص دیگر با خبر نمی شوند.
اگر شما با یک تیم کار می کنید، برای تشویق دیگران برای حضور در تصمیم گیری می توانید ار روش تصمیم گیری اجماع گرای هارتنت استفاده کنید. اگر شما با چند تیم کار می کنید، مسئولیت هر مرحله ار فرایند تصمیم گیری را با استفاده از تکنیک چارچوب RAPID مغزی به اعضا واگذار کنید، به طوری که هر کسی درک روشنی از مسئولیت خود داشته باشد.
6- ارزیابی طرح خود
این مرحله، مرحله بسیار مهمی در فرایند تصمیم گیری است و در بسیاری از اوقات از ایجاد حس پشیمانی در آینده جلوگیری می کند. قبل از اینکه بخواهید تصمیم خود را عملی کنید نیاز دارید تا بصورت یک فرد بی طرف آن را بررسی دوباره کنید تا مطمئن شوید که اشتباهی رخ نداده است.
تصمیم نهایی خود را بررسی کنید تا از افتادن در دام سوگیری های روانشناختی تصمیم گیری جلوگیری کنید.
با استفاده از ابزار تحلیل نقطه کور می توانید تصمیم خود را مرور کنید تا از افتادن در دامهایی مانند اعتماد بنفس، تعهد اضافی، یا فکر گروهی جلوگیری کنید. همچنین می توانید ساختار منطقی فرایند تصمیم گیری را با استفاده از نردبان استنتاج مورد ارزیابی قرار دهید.
7- برقراری ارتباط بین تصمیمات و اقداماتتان
پس از اتمام فرایند تصمیم گیری، نیاز است تا ارتباط بین تصمیمات و مسیر الهام بخش خود را بررسی کنیم. اگر در روند اجرای فرایند تصمیم گیری با نطه نظر یا نقصی روبرو شدید، فروتنی داشته باشید و بصورت درست آن را رفع کنید.