اول بازی های مخصوص کودکان بیش فعال رو بررسی می کنیم، بعدش حتما نشانه های بیش فعالی و اهداف بازی و بازی درمانی برای بیش فعالی رو مطالعه کنید.
بازی برای کودکان بیش فعال | بازی برای افزایش تمرکز و توجه
کودکان بیش فعال و دارای نقص توجه، معمولاً با مشکلاتی مانند کمبود تمرکز، رفتارهای تکانشی و ناتوانی در ماندن در یک فعالیت ثابت مواجه هستند. یکی از موثرترین روش‌ها برای کمک به این کودکان، استفاده از بازی برای افزایش تمرکز است. بازی‌های هدفمند و خلاقانه می‌توانند تمرکز، دقت، حافظه کاری و مهارت‌های حرکتی کودکان بیش فعال را تقویت کنند.
در این مقاله، بهترین بازی برای کودکان بیش فعال را معرفی کرده‌ایم که به راحتی در خانه قابل اجرا هستند و هم‌زمان باعث سرگرمی و تقویت توانایی‌های ذهنی و حرکتی کودک می‌شوند.
1. بازی با لیوان آب | بازی برای افزایش تمرکز در کودکان بیش فعال
این بازی ساده اما چالش‌برانگیز است و به کودک کمک می‌کند مهارت تعادل، هماهنگی دست و پا و تمرکز چشمی خود را تقویت کند.
روش اجرا:
- یک لیوان آب (تقریباً نیمه پر) به کودک بدهید.
- از او بخواهید مسافتی حدود یک متر را طی کند بدون اینکه آب از لیوان بریزد.
- پس از تمرین، می‌توانید سطح سختی را افزایش دهید و از کودک بخواهید با لیوان از چند پله بالا یا پایین برود.
مزایا:
- افزایش تمرکز و کنترل حرکتی
- تقویت مهارت‌های لازم برای نوشتن و انجام تکالیف
2. بازی فوت کردن شمع | بازی برای تقویت تنفس و دقت
در این بازی کودک باید شعله شمع را حرکت دهد بدون اینکه خاموش شود. این فعالیت ساده دقت و کنترل تنفس کودک را افزایش می‌دهد.
روش اجرا:
- یک شمع روشن کنید.
- از کودک بخواهید شمع را فوت کند به طوری که فقط شعله حرکت کند و خاموش نشود.
نکته:
کودک ممکن است در ابتدا خسته یا بی‌حوصله شود، اما با تشویق و مشارکت شما انگیزه پیدا می‌کند.
3. بازی با برگ کاغذ | بازی برای بهبود توجه شنیداری
این بازی به کودکان بیش فعال کمک می‌کند توجه شنیداری خود را تقویت کنند و از لب‌خوانی صرف خودداری کنند.
روش اجرا:
- یک برگه کاغذ جلوی دهان خود بگیرید.
- یک کلمه آرام بگویید و از کودک بخواهید آن را تکرار کند.
مزایا:
- افزایش تمرکز شنیداری
- تقویت دیکته و مهارت‌های گفتاری
4. راه رفتن روی جدول | بازی برای افزایش تمرکز حرکتی
یکی از ساده‌ترین بازی‌های افزایش تمرکز کودکان بیش فعال، راه رفتن روی جدول کنار خیابان است.
روش اجرا:
- به کوچه بروید و از کودک بخواهید روی جدول راه برود.
- دست‌های خود را باز نگه دارد تا تعادلش را بهتر حفظ کند.
مزایا:
- بهبود تعادل بدنی
- تقویت تمرکز و هماهنگی حرکتی
5. بازی یخ‌زدگی | بازی برای کودکان بیش فعال با تمرکز بر کنترل تکانشگری
این بازی به کودک کمک می‌کند خودکنترلی و توجه پایدار را تقویت کند.
روش اجرا:
- کودک شروع به حرکت و بازی کند.
- ناگهان بگویید: «یخ بزن».
- کودک باید همان‌طور ثابت بماند.
- از ۱۰ ثانیه شروع کرده و به تدریج مدت زمان را افزایش دهید.
نکته کاربردی:
اگر کودک همکاری نکرد، شما نقش بازی را عوض کنید یا نمایش داستانی به آن اضافه کنید.
6. بازی با توپ تخم مرغی | بازی برای تقویت تمرکز و کنترل حرکتی
روش اجرا:
- یک توپ تخم مرغی را روی میز بگذارید.
- با فوت کردن آن را به سمت مقابل هدایت کنید بدون اینکه توپ از مسیر خارج شود.
7. بازی‌های نشسته پشت میز | بازی برای تمرین نشستن و توجه مداوم
بازی‌هایی مثل ساخت پازل، رنگ‌آمیزی، قایق‌سازی یا حباب‌بازی به کودک کمک می‌کنند تا نشستن و انجام کارهای پشت میز را تمرین کند.
نکته:
بازی‌های کوتاه و لذت‌بخش انتخاب کنید و حتماً کودک را به خاطر تلاشش تحسین کنید.
8. بازی همراه با موسیقی | بازی برای کودکان بیش فعال با تقویت سازماندهی ذهنی
روش اجرا:
- از موسیقی استفاده کنید و تکالیف روزمره را به شکل بازی آدم‌آهنی اجرا کنید.
- کودک با دستورات شما مانند یک آدم‌آهنی حرکات را اجرا کند.
مزایا:
- افزایش تمرکز روی دستورات
- تقویت برنامه‌ریزی ذهنی و حافظه فعال
9. بازی ایفای نقش داستان‌ها | بازی برای کنترل انرژی و تقویت حافظه
روش اجرا:
- داستان بخوانید و نقش شخصیت‌های داستان را با کودک اجرا کنید.
- این بازی باعث تخلیه انرژی کودک قبل از خواب و افزایش تمرکز روی حرکات بدن می‌شود.
10. بازی بدون صدا حرف زدن | آموزش گفتار درونی برای افزایش تمرکز
روش اجرا:
- از کودک بخواهید هنگام بازی یا ساخت کاردستی با صدای آرام برای خودش توضیح دهد که در حال انجام چه کاری است.
- شما هم هنگام کارهای روزمره این کار را انجام دهید.
11. بازی راه رفتن روی خط‌های رنگی (بازی برای افزایش تمرکز و هماهنگی حرکتی)
یکی از بازی‌های ساده و جذاب برای کودکان بیش فعال، بازی راه رفتن روی خط‌های رنگی است. روی زمین با چسب‌های رنگی مسیرهایی طراحی کنید؛ مسیرها می‌توانند صاف، منحنی یا زیگزاگی باشند. از کودک بخواهید تنها روی خط‌ها قدم بگذارد و از مسیر خارج نشود. این بازی هم تمرکز و هم هماهنگی دست و چشم و پا را تقویت کرده و به کودک کمک می‌کند تا دقت خود را افزایش دهد. همچنین، این بازی برای کودکان بیش فعال کمک می‌کند که در لحظه حال حضور داشته و حواس‌پرتی‌های محیطی را کمتر تجربه کنند.
12. بازی قایم کردن شی کوچک (بازی برای تمرکز دیداری)
یکی از بازی‌های تقویت توجه و تمرکز کودکان بیش فعال، بازی قایم کردن یک شی کوچک مثل توپ یا عروسک است. این بازی بسیار ساده ولی فوق‌العاده کاربردی است. شما شی را در جایی از اتاق مخفی کنید و از کودک بخواهید با دقت دنبال آن بگردد. می‌توانید درجه سختی را با کم و زیاد کردن زمان جستجو یا اضافه کردن موانع افزایش دهید. این بازی نه تنها باعث افزایش تمرکز دیداری کودک می‌شود، بلکه قدرت حل مسأله و توجه به جزئیات را در کودکان بیش فعال بهبود می‌بخشد.
13. بازی جمع‌آوری اشیاء با رنگ خاص (بازی برای کودکان بیش فعال و مدیریت هیجان)
این بازی بسیار مناسب کودکانی است که زود هیجان‌زده می‌شوند یا تمرکز کمی دارند. از کودک بخواهید در یک محیط پر از اشیاء رنگارنگ، فقط اشیاء یک رنگ خاص (مثلاً فقط قرمز) را جمع‌آوری کند. اگر او اشتباهاً شیء رنگ دیگری را برداشت، باید دوباره شروع کند. این بازی به کودک کمک می‌کند که توجه انتخابی خود را تقویت کند و یاد بگیرد حواس خود را به هدف معین متمرکز کند. این بازی به عنوان یک بازی برای افزایش تمرکز کودکان بیش فعال بسیار مفید است.
14. بازی بادکنک در هوا (بازی برای حفظ توجه و هماهنگی)
یک بازی بسیار سرگرم‌کننده و جذاب برای کودکان بیش فعال، بازی بادکنک در هوا است. از کودک بخواهید بادکنک را در هوا نگه دارد و اجازه ندهد به زمین بخورد. شما می‌توانید قوانین اضافه کنید؛ مثلاً فقط با سر یا فقط با پا به بادکنک ضربه بزند. این بازی به کودک یاد می‌دهد که دقت، سرعت عمل و هماهنگی بدن خود را کنترل کند. همچنین، این بازی یک تخلیه انرژی عالی برای کودکان بیش فعال است و به کاهش پرخاشگری آنها کمک می‌کند.
15. بازی نوبتی با چرخش مکعب دستور (بازی برای خودکنترلی و نظم)
مکعب‌های دستوری بسازید (مثلاً مکعبی که هر ضلع آن یک دستور دارد مثل: بپر، بچرخ، دست بزن، آرام راه برو، جیغ بزن، بنشین). کودک مکعب را می‌چرخاند و باید دقیقاً همان دستوری که روی مکعب آمده را انجام دهد. این بازی هم برای افزایش تمرکز و هم برای تقویت خودکنترلی کودکان بیش فعال بسیار مؤثر است. چون کودک مجبور است منتظر بماند تا نوبتش برسد و در عین حال دستوری که ظاهر می‌شود را به‌درستی اجرا کند.
والدین و متخصصین زیادی ساعت ها وقت خود را صرف پیدا کردن بازی برای کودکان بیش فعال و سرگرمی هایی برای تمرکز و نقص توجه کودکان بیش فعال می کنند. شیوع بیش فعالی (ADHD) رو به افزایش است اما والدین از کاربرد داروهای روانپزشکی برای کودکان خود هراس خاصی دارند. چه بسا دارو درمانی تنها اثر مقطعی داشته باشد. لذا کار بر روی درمان های روانشناختی و غیر دارویی ضروری به نظر می رسد. در این مقاله از جعبه ابزار ذهنی چند بازی ساده برای کودکان بیش فعال معرفی کرده ایم. همچنین قبل از ادامه مطالعه این مقاله می توانید با استفاده از تست بیش فعالی کودکان از وجود این اختلال در فرزند خود آگاه شوید.
خصوصیات و نشانه های كودكان بیش فعال
- دائما به این طرف و آن طرف می دود و از اشیا بالا می رود.
- نمی تواند آرام در یكجا بنشیند و مدام می جنبد.
- نمی تواند بر تكالیف مدرسه و یا سایر كارها برای مدت طولانی تمركز كند.
- بدون اینكه عواقب کاری را در نظر بگیرد، غالبا دست به كارهای خطرناك می زند. مثل دست زدن به بخاری و سوختن، پریدن به وسط خیابان و یا بالا رفتن از نرده ها.
- اغلب پیش از اتمام سوال، جواب از دهانش بیرون می پرد.
- اغلب به سختی تحمل انتظار را دارد.
- وسط حرف دیگران می پرد.
- حرف شنوی كمی دارند. به اصطلاح نافرمان هستند.
- مرتب از جای خود بلند می شود ودر كلاس راه می رود یا بدون اجازه صحبت می كند.
- حین درس به سخنان معلم گوش نكرده به كار دیگری می پردازد.
- علائم عدم دقت وتمركز حواس را نشان می دهد.
- اغلب قادر نیست كاری را كه شروع كرده تمام كند.
- غالبا به نظر می آید به مطالب درسی گوش نمی كند.
- اختلال حافظه و تفكر در یادگیری از خود نشان می دهد.
- غالبا قبل از تفكر اقدام به عمل می كند.
- دائما از فعالیتی به فعالیت دیگری می پردازد.
- غالبا در كلاس، دیگران را باصدای بلند صدا می زند و با آن ها حرف می زند.
- درسازمان دادن به كارها با مشكل رو به رو است.
- دربازی ها و فعالیت های گروهی نمی تواند منتظر نوبت باشد.
- به نظارت فرامان در كارها نیاز دارد .
- در خلال خواب دائم در تقلا وتكان خوردن است.
- اغلب وسایل لازم برای انجام تكالیف مدرسه و یا فعالیت های داخل خانه را گم می كند مثل مداد، كتاب.
- دچارعقب ماندگی ذهنی یا مشكلات عاطفی نیست.
- معمولا از نظر ظاهر و لباس كثیف و ژولیده بوده ولباس های خود را پاره می كند.
- اعتماد به نفس آنها پایین است چون دائما از طرف اطرافیان طرد می شوند.
- اضطراب به دلیل حواس پرتی در بیش فعال ها زیاد است.
- بیش فعالی زمینه ارثی دارد .
- سازگاری آنها خوب است چون احساس خطر می كنند.
- افراد بیش فعال ترسو هستند.
- %۹۰ افراد بیش فعال مادرانی افسرده دارند و احساس گناه می كنند.
بازی درمانی کودکان بیش فعال
کودک بیش فعال، معمولا یک بازی یا یک فعالیت را تا آخر به سرانجام نمی رساند و در نیمه راه رها می کند اما به هر حال کودکان در سن مدرسه، برای یادگیری درس های خود و انجام تکالیف شان، نیازمند حدی از توجه و تمرکز هستند و اگر کودک نتواند توجه و تمرکز خود را کنترل کند، در یادگیری و انجام تکالیف خواندن، نوشتن و ریاضی دچار مشکل می شود.
بدترین تنبیه برای کودک بیش فعال، این است که از او بخواهید کاری انجام دهد که نیاز به توجه و تمرکز داشته باشد؛ مثلا به او بگویید بیا با هم این مسئله ریاضی را حل کنیم. در این حالت معمولا کودک حاضر است هر کار دیگری بکند، به غیر از تمرکز روی آن مسئله ریاضی. در موارد بسیار شدید باید ضمن بازی درمانی از دارو درمانی نیز استفاده کرد.
بازی هایی مانند پازل، راه رفتن بر روی تخته‌های تعادلی، مسدود کردن نخود و لوبیا و تشکیل‌خانه، نقاشی و فعالیت‌های بدنی را در درمان اختلال بیش فعالی و فقدان توجه می توانند موثر باشند. بازی‌هایی مانند پازل موجب تمرکز مبتلایان به این اختلال می‌شود، بنابراین استفاده از پازل‌ها می‌تواند مشکل عدم یادگیری در این کودکان را که بخشی از آن به عدم تمرکز مربوط شود برطرف کند.
استفاده از مداد رنگی و نقاشی، راه دیگری برای درمان اختلال بیش فعالی و فقدان توجه است. باید از بازی‌ها و شیوه‌های کم خطر در درمان کودکان بیش فعال استفاده کرد چرا که آنها دچار نقص توجه هستند و بازی‌هایی که نیاز به توجه دارند را نمی‌توانند انجام دهند.
همچنین می‌توان برای بالا بردن تمرکز و دقت این کودکان یک صفحه حاوی مطلبی ورزشی به کودک بدهیم و از او بخواهیم تا دور تمام کلمات «توپ» خط بکشد.
برای کنترل انرژی مبتلایان به اختلال بیش فعالی و نقص توجه باید از ورزش‌هایی که پریدن در آنها زیاد است استفاده کنیم.
مقاله مرتبط: مرکز بازی درمانی در تهران
بازی درمانی کودک محور مبتنی بر رابطه کودک – والد (CPRT)
با استفاده از گروه های کوچک، اصول ومهارت های اولیه بازی درمانی کودک محور به والدین آموزش داده می شود. در بازی درمانی کودک محور ارتباط درمانی والد وکودک بر حل مشکل متمرکز است تا ارتباط بین کودک و والد افزایش یابد. بازی یک روش اولیه کودکان برای بیان کردن خودشان می باشد، بنابراین در سی پی آر تی بازی به عنوان وسیله ای برای تسهیل تعامل وافزایش ارتباط بین کودک و والد بکار برد و والدین مهارت های جدید را در ۳۰ دقیقه بازی هفتگی تمرین می کنند و تجربیات خود را به گروه گزارش می کنند.
اهداف و مقاصد بازی درمانی کودکان بیش فعال
اهداف برای والدین
- یادگیری اصول و مهارت های بازی درمانی کودک محور
- یادگیری چگونگی تشویق خودمداری، مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس در کودکان
- رشد درک و نگرش واقع بینانه نسبت به خود و کودک
- افزایش پذیرش خود و اعتماد به نفس والدین در توانایی های خود
- رشد مهارت های فرزندپروری موثر بر اساس تکامل راهکارهای مناسب
اهداف بازی درمانی برای کودکان
- تجربه کردن مثبت تر احساسات عزت نفس از طریق بازی، ارزش، اعتماد به نفس و شایستگی از طریق احساس پذیرش، درک
- تغییر هرگونه برداشت های منفی احساسات، نگرش ها و رفتار والد از طریق اعتماد و احساس امنیت
- کاهش یا از بین بردن رفتار مشکل ساز
- رشد منبع درونی کنترل (کنترل خود)، تبدیل به خود مداری بیشتر، مسئولیت پذیری کارها و در نهایت روش های مناسب در بیان و برآوردن نیازها
- رشد موثر مهارت های حل مسئله
اهداف برای رابطه والد و کودک
- تقویت رابطه والد و کودک و پرورش حس اعتماد، امنیت و نزدیکی برای والد و کودک
- بهبود تعاملات خانواده و ابراز محبت
- افزایش سطح شادی و لذت بین والد و کودک
- بهبود مقابله با استرس و حل مشکل
مطالعات حاکی از این است که بازی درمانی باعث کاهش معنی دار شدت علائم بیش فعالی همراه با کمبود توجه، بیش فعالی، کمبود توجه، خطاهای پاسخ دهی و افزایش معنی دار زمان پاسخ دهی می شود. در واقع می توان از بازی درمانی به عنوان یک روش درمانی موثر برای کودکان و نوجوانان مبتلایان به ADHD بهره برد.
بلین به بررسی تاثیر بازی درمانی شناختی رفتاری در حل مشکلات مبتلایان به ADHD پرداخت که نتایج وی نیز حاکی از تاثیر معنادار بازی درمانی در بهبود مشکلات ناشی از این اختلال بود.
مور نیز به منظور افزایش مهارت کودکان مبتلا به ADHD از نوعی تمرین چشمی شبه بازی استفاده نمود. نتایج آن نشان داد که با گذشت زمان، تکانش گری چشم های این کودکان کاهش یافته، تمرکز وتوجه افزایش داشته و مهارت های گوش دادن در این کودکان بهتر می گردد.
سلام سپاس ویژه از شما
بازی ها بسیار کاربردی هستند.
صاحب خیر و عزت باشید.
فرشته الیاسی دانشجوی روان
واقعا مفید بود ممنون بابت سایتتون
مهدی _دانشجوی کودکان با نیازهای ویژه _تبریز
بسیار عالی بود