رفتار سازمانی چیست؟ اهمیت، انواع و کاربرد رفتار سازمانی

موفق ترین رهبران کسب و کار کسانی هستند که به طور مداوم به دنبال راه ها و استراتژی هایی برای افزایش عملکرد هستند، نه تنها از طریق بهبود بهره وری کارکنان، بلکه از طریق تجربه کاری و رضایت شغلی خود. این افزایش عملکرد را می توان با درک نحوه تعامل کارکنان با یکدیگر و مدیریت و همچنین انگیزه آنها به دست آورد. یکی از راه‌های انجام این کار مطالعه روابط متقابل بین کارکنان، تیم‌ها و مدیریت است تا مشخص شود چه چیزی مؤثرترین کارمندان را متمایز می‌کند. رفتار سازمانی به همین معناست. رفتار سازمانی (OB) چگونگی رفتار افراد در محیط های سازمانی است. تا زمانی که تعامل و ارتباط افراد سازمان صحیح نباشد، نباید انتظار عملکرد عالی هم داشت.

1. کارکنان: کل تعاملات حول محور کارکنان سازمان می چرخد. آنها ستون فقرات سازمان شما هستند. آنها کار را به صورت سیستماتیک انجام می دهند و به اهداف می رسند. 
2. ساختار و مدیریت: ساختار مدیریت یک سازمان مانند DNA بدن انسان است. بدون ساختار و فرآیندهای مناسب، محل کار ممکن است از بین برود. هماهنگی بین سطوح مختلف سازمان و سلسله مراتب برای رسیدگی به نیازها در این حیطه است.
3. تکنولوژی: اگر تکنولوژی به درستی استفاده شود، می تواند معجزه کند. با این حال، بدون دانش مناسب، می تواند بر کارایی نیروی شما تأثیر بگذارد. هدف اصلی فناوری در یک سازمان این است که وظایف را ساده تر و سریع تر کند.
4. محیط کاری:  محیط کار تأثیر زیادی بر کاری که افراد انجام می دهند دارد. یک مدیر باید بداند که چگونه محیط های کاری نقش مهمی در مشارکت کارکنان دارد. آنها باید تفاوت ها را درک کنند، مثلا اگر کسی حریم خصوصی بیشتری لازم دارد، او را در جای خلوت تری بگذارد.

اهمیت رفتار سازمانی

 اکثر مردم برای شرکتی کار کرده اند که در آن افراد با هم هماهنگ نبودند، جایی که هیچ کس نمی دانست چه انتظاراتی دارد، یا جایی که رئیسش در کار گروهی شکست خورده است. این شرکت به احتمال زیاد یک مدل رفتار سازمانی ضعیف دارد.

رفتار سازمانی می تواند به کارکنان کمک کند تا فرهنگ کسب و کار را هدایت کنند و همچنین به مدیران کمک می کند تا درک کنند که چگونه این فرهنگ به بهره وری و حفظ کارکنان کمک می کند یا مانع آن می شود. رفتار سازمانی همچنین می‌تواند به مدیران کمک کند تا مهارت‌ها و شخصیت یک کارجو را در طول فرآیند استخدام ارزیابی کنند و به منابع انسانی این امکان را می‌دهد تا بهترین فرد را برای بخش‌های شرکت پیدا کنند.

یکی از اهداف اصلی رفتار سازمانی این است که بفهمد چه چیزی باعث ایجاد انگیزه در کارکنان می شود. مدیران اینگونه می توانند سیاست هایی برای افزایش رضایت شغلی و در نتیجه افزایش بهره وری تنظیم کنند. این الگوها نه تنها به کارکنان کمک می کند تا خود را بهتر درک کنند، بلکه نقشه راهی را برای مدیران ارائه می دهد تا همه جنبه های سازمان خود را بهبود بخشند.

بعضی از فواید توجه به رفتار سازمانی در زیر آمده است:

• بهبود عملکرد شغلی
• افزایش رضایت شغلی
• ترویج نوآوری و خلاقیت
• مدیریت اصولی تر
• بهبود خدمات به مشتریان
• تشویق وجدان کاری و رفتار اخلاقی
• محیط کاری صمیمی و مثبت

انواع مدلهای رفتار سازمانی

چارچوب ها و مدلهای خاصی وجود دارد که افراد سازمان یا مدیران مطابق آن عمل می کنند. گاهی این رفتارهای سازمانی از عمد یا آگاهانه نیستند.

1. مدل استبدادی

مدل استبدادی رفتار سازمانی رئیس و زیردستان را در موقعیتی قرار می دهد که یا از دستورات اطاعت کنند یا اخراج شوند. این مدل دید کاملا سیاه و سفید به ماجرا دارد. در این سیستم خبری از پاداش و تشویق نیست چرا که دید کارفرما این است که هرکس وظیفه اش را انجام می دهد. همچنین حقوق کارمندان خیلی منصفانه نیست. معمولا کارکنان با حداقل عملکرد کار می کنند و بیشتر از ترس تنبیه است تا علاقه به کار. در این مدل وفاداری به مدیران است نه شرکت و محیط کاری.

2. مدل مراقبتی

مدل‌های مراقبتی به دنبال این هستند که کارمندان احساس کنند که رئیسشان به نیازهای شخصی آنها توجه می‌کند. این کار گاهی از طریق مزایا و پاداش مانند امکان دورکاری، بیمه بازنشستگی و سایر مشوق ها انجام می شود. این رفتار سازمانی به دنبال حفظ افراد باکیفیت با ارائه مشوق هایی است که برای کارمند معنادار است. در این مدل وفاداری به شرکت است و نه مدیران شرکت.

3. مدل مشارکتی

مدل مشارکتی برای ایجاد ساختاری کار می کند که در آن مدیران بیشتر شبیه مربیان و کارمندان اعضای تیم هستند و تقسیم قدرت تا حدی مشترک است. در این مدل، وفاداری به هدف بزرگتر و مسئولیت تیمی است تا یک فرد. کارکنان همه احساس می کنند در موفقیت شرکت سهیم اند و به اجرای موفقیت آمیز اهداف افتخار می کنند.

4. مدل حمایتی

مدل حمایتی به دنبال درک عواملی است که کارکنان را برمی انگیزد و بر ایجاد انگیزه و الهام تمرکز می کند. هنگامی که به کارکنان فرصت هایی داده می شود تا خود را بهبود بخشند، اغلب ابتکار عمل بیشتری نشان می دهند. مدیران از کارکنان حمایت می کنند تا در جهت اهداف شخصی تثبیت شده مانند ارتقاء یا کسب مهارت های جدید تلاش کنند. در این مدل مدیران ممکن است کارکنان را به دوره های آموزشی بفرستند.

5. رفتار سازمانی سیستمی

این مدرن ترین مدل رفتار سازمانی است. در مدل سیستمی، سازمان به ساختار کلی و محیط کارمندان نگاه می کند و در نظر می گیرد که افراد دارای اهداف، استعدادها و پتانسیل های متفاوتی هستند. هدف مدل سیستم این است که بین اهداف فرد با اهداف سازمان تعادل برقرار کند.

کاربرد رفتار سازمانی

بسته به چالش ها، مدیران ممکن است از تاکتیک های مختلفی مانند سازماندهی مجدد گروه های کاری یا تغییر ارزیابی عملکرد استفاده کنند. برای تهیه برنامه ای برای مدیریت رفتار سازمانی، می توانید از مراحل زیر استفاده کنید:

1. اهداف خود را مشخص کنید

قبل از شروع هر نگاهی به مدیریت رفتار سازمانی، مهم است که بدانیم نتیجه مطلوب چیست. اهداف موثر قابل اندازه گیری هستند، مانند افزایش بهره وری تا 15 درصد یا کاهش صدمات حین کار تا 30 درصد. شما باید این معیارها را به وضوح تعریف کنید.

2. رفتارهای هدف را روشن کنید

در این مرحله تصمیم بگیرید که چه رفتارها و نتایجی می تواند منجر به دستیابی به اهداف مورد نظر شود. اگر بهره وری به دلیل عدم وجود ارتباطات سازمان یافته در پروژه ها کاهش می یابد، شاید راه هایی برای رفع مشکلات ارتباطی به افزایش بهره وری کمک کند.

3. معیارهای رفتار سازمانی را مشخص کنید

اهداف سازمانی خود را با اعداد تعریف شده دنبال کنید. به عنوان مثال، برای افزایش بهره وری تا 15 درصد در یک سال، می توانید تعداد جلسات مشخصی را در ماه تعیین کنید تا پروژه ها در مسیر خود قرار بگیرند و حداقل پنج پروژه باید در ماه به موقع تحویل داده شوند. در این مرحله تشویق کارمندان نمونه مهم است.

4. مسائل را درک کنید

بسیاری از چیزهایی که در محل کار رخ می دهد می تواند بر عملیات روزمره و توانایی کارکنان برای دستیابی به اهداف تأثیر بگذارد. باید به اتفاقات کوچک هم دقت کنید و از آنها نگذرید.

5. راه حل ها را بررسی کنید

برای دستیابی به اهداف، مهم است که بدانید چگونه مشکلاتی را که در شرکت خود کشف کرده اید حل کنید. اگر از طریق داده ها متوجه شدید که آموزش ناکافی منجر به مشکلات می شود، می توانید یک برنامه آموزشی جدید ایجاد کنید که بتواند آن را اصلاح کند و کارمندان را توانمندتر کند.

6. معیارها را مجدد ارزیابی کنید

در طول این فرآیند، معیارهای ایجاد شده در ابتدای شروع کار را مرور کنید. از نتایج و عملکرد، میزان پذیرش این معیارها در کارکنان و تحلیل هزینه-فایده می توانید ببینید که چقدر این روش ها موثر بوده اند.