اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟ صفر تا صد پارانوئید

اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) یک اختلال مزمن و فراگیر است که با الگوهای مخرب فکر، رفتار و عملکرد مشخص می شود. اختلال شخصیت پارانوئید  به عنوان یک نوع اختلال شخصیت طبقه بندی می شود، افراد مبتلا به اختلالات شخصیت رفتارهایی از خود نشان می دهند که ممکن است برای دیگران عجیب یا غیرعادی به نظر برسد. یک فرد مبتلا به پارانوئید به افراد دیگر بسیار مشکوک است که ممکن است در زندگی و فعالیت های روزمره آنها اختلال ایجاد کند. آنها به انگیزه های دیگران بی اعتماد هستند و معتقدند که دیگران می خواهند به آنها آسیب برسانند. حتی در بهترین حالت، آنها فکر می کنند یک جای کار می لنگد و نیت بدی پشت قضیه است.

فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به دیگران مشکوک است. این فرد فکر می کند که دیگران قصد تهدید، خیانت، سو استفاده یا آسیب رساندن دارند. این اختلال اغلب در سنین جوانی ظاهر می شود. افراد مبتلا به پارانویا معمولاً بینش کمی دارند و نمی پذیرند که احساسات منفی نسبت به دیگران دارند. آنها ممکن است آن‌قدر به مردم بی‌اعتماد می‌شوند که درباره احساسشان اصلا صحبت نکنند و برای مدت طولانی به آنها سوء ظن داشته باشند.

نشانه های اختلال شخصیت پارانوئید

افراد مبتلا به شخصیت پارانوئید اغلب باور نمی کنند که رفتار آنها غیرعادی است. ممکن است از نظر آنها کاملاً منطقی به نظر برسد که نسبت به دیگران مشکوک باشند. با این حال، اطرافیانشان ممکن است معتقد باشند که این بی اعتمادی بی دلیل است. آنها ممکن است طعنه آمیز باشند، که اغلب ممکن است باعث واکنش خصمانه دیگران شود. به نوبه خود، ممکن است به نظر برسد که این پاسخ خصمانه شک و بدبینی اصلی آنها را تأیید می کند. علائم و نشانه های اختلال شخصیت پارانوئید، همانطور که در  کتاب تشخیصی روانشناسی و زوانپزشکی DSM-5 فهرست شده است، در زیر آمده است:

• احساس می کنند که دیگران به آنها دروغ می گویند، فریب می خورند یا مورد سو استفاده قرار می گیرند
• ممکن است باور کند که دوستان، خانواده و همسر غیرقابل اعتماد هستند و خیانت می کنند
• اغلب به عنوان افرادی سرد، حسود، رازدار و جدی و بدبین توصیف می شود
• کنترل بیش از حد در روابط به منظور جلوگیری از سو استفاده
• به دنبال معانی پنهان در حرکات و مکالمات هستند
• اغلب دیدگاه های منفی نسبت به دیگران دارند
• در پاسخ به انتقاد بیش از حد واکنش نشان می دهند
• مشکل داشتن در کار با دیگران
• شخصیت تدافعی و آماده حمله
• معمولا استرس دارند، مدام فکر می کنند و در کل آرام نیستند

علل اختلال شخصیت پارانوئید

محققان بر این باورند که ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و محیطی می تواند منجر به پارانوئید شود. این اختلال بیشتر در خانواده هایی با سابقه اسکیزوفرنی و اختلال هذیانی وجود دارد. ترومای اولیه ( هر اتفاقی که برای فرد بسیار آسیب زا باشد) دوران کودکی نیز ممکن است یکی از عوامل موثر باشد. سایر عوامل مؤثر عبارتند از:

• زندگی در یک خانواده کم درآمد
• جدا شدن یا طلاق گرفتن والدین
• والدین پرخاشگر
• غفلت عاطفی یا جسمی در کودکی

اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است اولین بار در دوران کودکی یا نوجوانی آشکار شود. افرادی که از آن رنج می برند، تنهایی را ترجیح می دهند و همچنین روابط ضعیفی با همسالان، اضطراب اجتماعی، پیشرفت تحصیلی ضعیف، حساسیت مفرط، افکار و زبان عجیب و غریب، و فانتزی های خاص دارند. این افراد ممکن است “عجیب” یا “غیرعادی” به نظر برسند،  آنها مورد تمسخر دیگران قرار می گیرند. در نمونه های بالینی، به نظر می رسد که این اختلال بیشتر در مردان تشخیص داده می شود.

چه چیزهایی پارانویید را تشدید می کند؟

سایر اختلالات و بیماری های روانی می توانند علائم اختلال شخصیت پارانوئید را بدتر کنند و تشخیص را سخت تر. افسردگی و اضطراب می تواند بر خلق و خوی فرد تأثیر بگذارد و تغییرات خلق و خو ممکن است باعث شود فرد مبتلا بیشتر احساس بدبینی و انزوا کند. محیط و شرایط زندگی بر اختلال شخصیت پارانوئید تأثیر می گذارد. افرادی که در اوایل زندگی دچار تروما، آزار و اذیت شده باشند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند. انزوا، تنهایی بیش از حد و موقعیت های استرس زا نیز می توانند باعث ایجاد پارانویا شوند.

آیا پارانوئید قابل درمان است؟

درمان های موثری برای اختلال شخصیت پارانوئید وجود دارد. با این حال، فرد مبتلا ممکن است نسبت به روانشناس شک داشته باشد که می تواند به درمان این اختلال آسیب برساند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید در صورت عدم درمان ممکن است دچار پارانویای مزمن شوند. در صورت عدم درمان، ممکن است فرد در محل کار و خانه دچار مشکلاتی شود. درمان کلی می تواند شامل درمان های رسمی مثل مراجعه به کلینیک روانشناسی و غیررسمی باشد، شامل خودیاری از طریق حمایت خانواده و پاییین آوردن استرس محیط.

استفاده از داروها برای اختلال شخصیت پارانوئید عمدتاً متداول نیست. داروها ممکن است با افزایش پارانویا و سوء ظن اثر نامطلوبی داشته باشند و فرد به طور کامل از درمان صرف نظر کند. اگر فرد دارای علائم خاصی مانند اضطراب شدید، افسردگی یا هذیان هایی باشد که منجر به اختلال عملکرد یا آسیب رساندن به خود یا آسیب رساندن به دیگران می شود، مصرف دارو توصیه می شود. اگر عملکرد روزانه مختل شده باشد، می توان داروهای ضد اضطراب مانند دیازپام را تجویز کرد. همچنین ممکن است از داروهای ضد روان پریشی مانند تیوریدازین یا هالوپریدول استفاده شود. این داروها باید در کوتاه مدت تجویز شوند. داروهای تجویز شده شامل داروهای ضد افسردگی، ضد روان پریشی و داروهای ضد اضطراب هستند. داروها به تنهایی یک درمان توصیه شده برای اختلالات شخصیت نیستند و بهتر است در ترکیب با روان درمانی استفاده شوند.

مطلوب ترین درمان برای اختلال شخصیت پارانوئید روان درمانی است. افرادی که از این اختلال شخصیت رنج می برند اغلب مشکلاتی را تجربه کرده اند که ریشه دارد و مانع از روابط بین فردی می شود. اختلال شخصیت پارانوئید معمولاً به دنبال کمک نیست و معمولاً درمان را قطع می کند. بیماران مبتلا به این اختلال می توانند برای تمام عمر رنج ببرند و نیاز به درمان منظم دارند. برای کمک گرفتن شما می توانید به مرکز روانشناسی مراجعه کنید.

درمان شناختی-رفتاری اغلب در کمک به افراد برای تنظیم الگوهای فکری تحریف شده و رفتارهای ناسازگار مؤثر است. رفتار درمانی شناختی (CBT) نوعی درمان روان درمانی است که به بیماران کمک می کند افکار و احساساتی را که بر رفتارها تأثیر می گذارند درک کنند. در طول دوره درمان، افراد یاد می گیرند که چگونه الگوهای فکری مخرب یا مزاحم را که تأثیر منفی بر رفتار دارند، شناسایی و تغییر دهند. باورهای پارانوئید ریشه دار و افکار ناسازگار در حفظ اختلال شخصیت پارانوئید نقش دارند، به همین دلیل است که پرداختن به این افکار و باورها از طریق CBT می تواند مفید باشد. CBT ممکن است به افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید کمک کند تا بهتر بتوانند به دیگران اعتماد کنند.