طرحواره پذیرش جویی Approval Seeking

در این مقاله از جعبه ابزار ذهنی به بررسی کامل طرحواره پذیرش جویی می پردازیم. اما قبل از مطالعه مقاله اگر قصد دارید طرحواره های خود را بشناسید حتما از تست طرحواره آنلاین استفاده کنید.

در روانشناسی و علوم شناختی، طرحواره الگوی تفکر یا رفتاری را توصیف می کند که دسته بندی اطلاعات و روابط بین آنها را سازماندهی می کند. در واقع طرحواره ها خوشه ها و ارتباط بین مفاهیم هستند که به مرور زمان در افراد شکل میگیرد و جهان بینی افراد را تعیین می کند و مفاهیم و اطلاعات بعدی در این طرحواره ها جای می گیرند. همچنین می توان آن را به عنوان یک ساختار ذهنی از ایده های از پیش تعیین شده، چارچوبی که برخی از جنبه های جهان را نشان می دهد، یا یک سیستم سازماندهی و درک اطلاعات جدید توصیف کرد. طرحواره ها بر توجه و جذب دانش جدید تأثیر می گذارد: افراد بیشتر به چیزهایی توجه می کنند که با طرح آنها جور است، در حالی که تناقضات طرح را به عنوان استثناء دوباره تفسیر می کنند یا آنها را برازش می دهند. طرحواره ها تمایل دارند بدون تغییر باقی بمانند، حتی در مواجهه با اطلاعات متناقض. طرحواره ها می توانند در درک جهان و محیط در حال تغییر سریع کمک کنند. در واقع این طرحواره ها به طرعت عمل ما در تفسیرهای مختلف کمک می کند و البته که ممکن است گاهی طرحواره های ناسازگاری در ما شکل بگیرند که کارکرد واقعی ما را بگیرند.

تعریف طرحواره از دیدگاه یونگ

جفری یانگ یانگ (1990، 1999) فرض کرد که برخی از طرحواره ها، به ویژه طرحواره هایی که عمدتاً در نتیجه تجربیات بد و ناخوشایند دوران کودکی ایجاد می شوند، ممکن است در مرکز اختلالات شخصیت، مشکلات خفیف تر شخصیتی و بسیاری از اختلالات مزمن محور I باشد. قبل از اینکه به توضیح طرحواره های ناسازگار اولیه بپردازیم، ابتدا به تعریف و چارچوب بندی مفهوم طرحواره می پردازیم.

تعریف بازنگری شده و جامع ما از طرحواره ناسازگار اولیه این است:

طرحواره یک موضوع یا الگوی گسترده و فراگیر شامل خاطرات، احساسات، شناخت ها و برداشت های جسمانی است، در مورد خود و روابط خود با دیگران که در دوران کودکی یا نوجوانی ایجاد شده است و در طول زندگی فرد ادامه دارد و به میزان قابل توجهی ناکارآمد است.

به طور خلاصه، طرحواره های ناسازگار اولیه از الگوهای شناختی که در اوایل رشد ما شروع می شوند و در طول زندگی تکرار می شوند، ایجاد می شود. توجه داشته باشید که طبق این تعریف، رفتار یک فرد جزء طرحواره ها نیست، بلکه به عنوان پاسخی به طرحواره است و توسط طرحواره ها هدایت می شود.

نکاتی مهم در رابطه با طرحواره ها

• طرح واره ها ابعاد مختلف زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهند. و در طول زمان از کودکی تا نوجوانی و تا بزرگسالی افراد ادامه دارد و در روابط افراد با دیگران و هیجانات و احساسات آنها تاثیر گذار است.
• همه طرحواره ها مبتنی بر ضربه یا بدرفتاری دوران کودکی نیستند. در واقع، یک فرد می تواند طرحواره وابستگی / عدم صلاحیت را توسعه دهد. بدون تجربه حتی یک مورد از آسیب های دوران کودکی.
• طرحواره های ناسازگار اولیه برای بقا می جنگند. همانطور که قبلاً اشاره کردیم، این نتیجه تلاش انسان برای ثبات است. طرح واره ها رفتار پیش فرض ما هستن. و بسیار برای ما راحت است که طبق طرحواره رفتار کنیم و تغییر آنها در ابتدا دشوار است. افراد به طرحواره ها طرحواره ها به عنوان حقایق پیشینی نگاه می کنند، و بنابراین این طرحواره ها بر پردازش تجربیات بعدی تأثیر می گذارند.
• طرحواره ها در اوایل کودکی یا نوجوانی به عنوان نمایشی مبتنی بر واقعیت از محیط کودک آغاز می شوند. تجربه ما این است که طرحواره های افراد به طور دقیق لحن محیط اولیه خود را منعکس می کند. به عنوان مثال، اگر فردی به ما بگوید که خانواده اش سرد بوده و در جوانی بی محبت است، معمولاً درست می گوید.
• طرحواره های ناسازگار اولیه و روش های ناسازگارانه ای که در آن افراد یاد می گیرند که چگونه با آنها کنار بیایند، اغلب زمینه ساز علائم مزمن محور I بالینی، مانند اضطراب، افسردگی، سوء مصرف مواد و اختلالات روان تنی هستند.
• طرحواره ها یک طیف هستند، به این معنی که شدت و فراگیری آنها متفاوت است. هرچه طرحواره شدیدتر باشد، تعداد موقعیت هایی که آن را فعال می کند بیشتر است. بنابراین، برای مثال، اگر فردی از سمت هر دو والد خود انتقادهای مکرری را تجربه کند، ​​پس تماس آن فرد با هر کسی احتمالا این طرحواره را فعال خواهد کرد.
• طرحواره های هم مثبت هستند و هم منفی، تمرکز ما از نظر بالینی تقریباً بر روی طرحواره های ناسازگار است، بنابراین با طرحواره های مثبت فعلا کاری نداریم.

ریشه طرحواره ها کجاست؟ از کجا شکل می گیرند؟

نیازهای عاطفی اساسی

دیدگاه اصلی این است که طرحواره ها از نیازهای عاطفی اصلی برآورده نشده در دوران کودکی ناشی می شوند. پنج نیاز اساسی عاطفی برای انسان ها در دوران کودکی موارد زیر هستند.

1. دلبستگی ایمن به دیگران (شامل ایمنی، ثبات، پرورش، و پذیرش)
2.  خودمختاری، شایستگی و احساس هویت
3. آزادی بیان نیازها و احساسات معتبر
4. خودانگیختگی و بازی
5. محدودیت های واقع بینانه و کنترل خود

ما معتقدیم که این نیازها جهانی هستند. هرچند همه افراد این نیازها را دارند، اما برخی از افراد نیازهای قوی تری نسبت به دیگران دارند. از لحاظ روانی فرد سالم کسی است که بتواند با این احساسات سازگار باشد. تعامل بین خلق و خوی ذاتی کودک و محیط اولیه منجر به ناامیدی و عدم ارضای این نیازهای اساسی می شود. هدف از طرحواره درمانی کمک به افراد برای یافتن سازگاری است.

تجربیات اولیه زندگی

تجربیات ناخوشایند دوران کودکی منشاء اولیه طرحواره های ناسازگار است. طرحواره هایی که به طور معمول زودتر ایجاد می شوند، قوی ترین هستند و معمولا هم در بستر خانواده شکل می گیرند. خانواده پویایی تمام دنیای اولیه کودک است. وقتی مراجعین، خود را در موقعیت های بالغی می بینند که سازگاری اولیه آنها را فعال می کند، طرحواره ها و رفتار آنها، نمایشی از دوران کودکی آنها است.

با این حال، طرحواره هایی که بعداً توسعه یافته اند عموماً چندان فراگیر و قدرتمند نیستند (مانند انزوای اجتماعی). ما چهار نوع تجربیات اولیه زندگی را مشاهده کرده ایم که به ایجاد طرحواره ها کمک می کند.

خلق و خو و هیجانات

عواملی غیر از محیط اولیه کودکی نیز نقش عمده ای در ایجاد طرحواره های ناسازگار ایفا می کنند. خلق و خوی کودک در توسعه طرحواره ها اهمیت ویژه ای دارد. همانطور که بسیاری از والدین به زودی متوجه می شوند، هر کودک دارای ویژگی های منحصر به فرد است و تفاوت های فردی در این سطح هم خود را نشان می دهد. در واقع این عامل را “شخصیت” یا خلق و خوی می نامیم. برخی از کودکان تحریک پذیر، برخی خجالتی تر و برخی تهاجمی تر هستند.

طرحواره پذیرش جویی Approval Seeking

افراد گرفتار در تله پذیرش جویی و جلب توجه همواره به دنبال گرفتن تایید دیگرانند و تمایل دارند که از طریق شهرت و زیبایی، توجه اطرافیانشان را به خود جلب نمایند. هرچقدر تعداد تاییدها و تمجیدهای اطرافیانشان بیشتر باشد، احساس رضایت و خشنودی بیشتری نسبت به زندگی و خودشان دارند. به دنبال مدرک تحصیلی عالی هستند تنها به این خاطر که مورد پذیرش دیگران قرار بگیرند و فکر نکنی که برای افزایش اطلاعات، این کار را انجام می دهند. قطعا همه ما در اطرافمان چنین افرادی را دیده ایم و ناآشنا نیستند. چشم و هم چشمی در این افراد به شدت دیده می شود و تا ثابت نکنند بهترینند دست از کارهای تجملاتی و افراطی خود برنمی دارند.

اطرافیان این افراد، از حضور در کنار آن ها احساس خوب و خوشایندی ندارند چرا که تمام رفتار و اعمالشان برای خوشایندی و جلب توجه دیگران می باشد که این مسئله ای بسیار آزاردهنده می باشد. ممکن است علاوه بر این ها مغرور هم به نظر برسند، به خاطر پیشرفت های خود مغرور شوند و موفقیت هایشان را دائما به رخ دیگران بکشند. همچنین در گفتگوهای خود، دیگران را به طور مخفیانه و زیرکانه، دست می اندازند تا بدین وسیله خودشان را بهتر و بالاتر از دیگران نشان دهند.

ریشه های تله پذیرش جویی و جلب توجه

والدین باید بدانند که کودک هیچ تصویری از خوب یا بد ندارد و تمام کارهای پدر و مادر و اطرافیان خود را درست می داند و از آن ها الگوبرداری می کند. بنابراین باید مواظب باشیم تا با رفتارهای نادرست و اشتباه خود، زمینه ساز شکل گیری این تله ها در کودک نشویم. با دانستن و انجام ندادن نکات زیر می توانید رفتارهای درست تر و منطقی تری از خود نشان دهید.

والدین متملق و چاپلوس که از این طریق به دنبال جلب توجه دیگرانند الگوی نامناسبی برای کودک می باشند و با رفتارهای خود به کودک یاد می دهند که برای جلب توجه دیگران دست به هرکاری بزند. کودک نیز رفتارهای پدر و مادر را درست می پندارد و راه آن ها را در پیش می گیرد.

والدینی که به دنبال چشم و هم چشمی و فخر فروشی هستند نیز می توانند زمینه ساز شکل گیری این تله در کودک شوند.

برخی از والدین هم بامحبت اند و هم جلب توجه کننده. اکثر والدین، بسیار دوستدار بچه و فرزند سالارند، اما در عین حال به ظاهر کارها بسیار اهمیت می دهند. کودکانی که در این خانواده ها تربیت شده اند، احساس می کنند که به آنها محبت شده اما نتوانسته اند هویت باثبات و مستقلی برای خود به وجود آورند. احساسی که آنها نسبت به خودشان دارند، وابسته به پاسخ ها و واکنش های دیگران است.

درمان تله پذیرش جویی و جلب توجه

بارها و بارها گفته شده که درمان تله ها باید زیرنظر درمانگر انجام گیرد و راهکارهایی که ارائه می کنیم یک راهکار کلی است که می تواند در کنار درمان اصلی، به شما کمک کند. همچنین باید بدانید که درمان تله ها در ابتدای راه می تواند برای شما سخت و دردناک باشد اما درمانگر می تواند با مهارت و تخصص خود به شما کمک کند تا راحت تر مراحل درمان را طی کنید. برای درمان این تله در ابتدا باید بدانیم که هدف از درمان چیست؟ هدف اصلی درمان این است که بیمار خویشتن واقعی اش را بیان کند و به دنبال جلب توجه دیگران نباشد؛ این طبیعت انسان است که به دنبال جلب توجه و پذیرش از سوی دیگران باشد، اما هرچیزی اگر از حالت تعادل خارج شود مشکل ساز می شود.

بعد از اینکه خود واقعیتان را پیدا کردید، فهرستی از مزایا و معایب این تله تهیه کنید؛ این که اگر طبق خویشتن واقعی خود عمل کنید چه مزایا و معایبی برای شما در پی خواهد داشت و یا اگر برای جلب توجه دیگران زندگی کنید چه اتفاقاتی خواهد افتاد. با سبک و سنگین کردن این مزایا و معایب، شما می توانید پی ببرید که جایگاه اجتماعی یا شهرت نمی توانند موجب رضایت کامل و همیشگی شما از زندگی شوند و در نهایت به احساس پوچی و نارضایتی خواهید رسید. همچنین شما در طول درمان یاد می گیرید که توانایی تحمل عدم پذیرش و جلب توجه را داشته باشید و به جای آن رضایت های بهتر و پایدارتری را جایگزین کنید؛ رضایت های درونی که لحظه ای و وابسته به دیگران نباشند.

در روابط عاطفی و دوستی و کاری به صورت زیر هستند (سبک مقابله ای)

تسلیم: برای هر کاری که انجام می‌دهند در پی جلب توجه دیگران هستند و اگر طرف توجه نکند بسیار اذیت می‌شوند.
اجتناب: ممکن است وقتی می‌بینند کسی مورد توجه است خیلی نسبت به او حسادت کنند و از او دوری کنند.
جبران افراطی: یا وقتی کسی کار مورد پسندی انجام می‌دهد به شکل نامناسبی او را بی‌ارزش جلوه می‌دهند.